Aussi quand les Empereurs Dioclétien et Maximilien déclarent exempts de toute infamie des Mineurs que l'on en croyait notés pour avoir monté sur le Théâtre, ils ne parlent ni de Tragédie ni de Comédie, mais seulement de cet art de bouffonner impudemment, et d'y faire un Spectacle public de sa personne, qui sans doute eût rendu les Majeurs infâmes « Si qua in publicis porticibus, vel in his civitatum locis in quibus solent nostræ imagines consecrari, pictura Pantomimum veste humili, vel rigosis sinibus agitatorem aut vilem offerat Histrionem, illico revellatur. » l. […] « Si qua in publicis porticibus, vel in his civitatum locis in quibus solent nostræ imagines consecrari, pictura Pantomimum veste humili, vel rigosis sinibus agitatorem aut vilem offerat Histrionem, illico revellatur. » l.
Que les personnes qui dansent, le puissent faire avec décence, avec modestie & sans scandaliser personne, car autrement elle ne pourroit pas être sans péché ; comme si par exemple un Ecclésiastique ou une personne religieuse commettoient cette indécence : Ut non sit persona indecens, sicut Clericus vel Religionsus. […] Que ce soit seulement dans le temps d’une joie convenable, comme d’une réjouissance publique : Ut sit tempore lætitiæ, ut liberationis gratiâ, vel in nuptiis & hujusmodi. […] Teste Gregorio, melius est dominico die arare, vel fodere, quam choreas ducere. […] Non oportet Christianos, ad nuptias venientes se turpiter & indecorè gerere, vel saltare ; sed modestè cœnare & prandere, ut decet Christianos.
Non, Madame, il ne les approuve pas : il nous dit en termes formels, que Superflute in ludo accipitur quod excedit regulam rationis ; quod potest esse… uno modo ex ipsa specie actionum… quando scilicet utitur aliquis causa ludi turpibus verbis vel factis, vel etiam his quæ vergunt in proximi nocumentum, quæ de se sunt peccata. […] & comment Dieu, qui est avec ses dons Ubi sunt duo vel tres congregati in Nomine meo, ibi sum in medio eorum. […] Superflute in ludo accipitur quod excedit regulam rationis ; quod potest esse… uno modo ex ipsa specie actionum… quando scilicet utitur aliquis causa ludi turpibus verbis vel factis, vel etiam his quæ vergunt in proximi nocumentum, quæ de se sunt peccata. […] Ubi sunt duo vel tres congregati in Nomine meo, ibi sum in medio eorum.
Censeo ergo, moribus Christianis certissimam pestem afferre theatri licentiam, nomini Christiano gravissimam ignominiam Censeo Principi eam rem vel maxime curæ fore, ne aut ipse suo exemplo auctoritatem conciliet arti vanissimæ, si frequenter intersit spectaculis, audiatque libenter fabulas, præsertim quæ ab histrionibus venalibus exhibentur : et quoad fieri poterit, de tota provincia exturbet eam pravitatem : neque concedat mores suorum ea turpitudine depravari. […] Usque adeo ut si qui vanitati resistat, ei vehementer irascatur populi multitudo. « Ille sit publicus inimicus, Augustinus ait, cui hæc felicitas displicet. quisquis eam auferre vel mutare tentaverit, eum libera multitudo avertat ab auribus, evertat a sedibus, auferat a viventibus. […] Ego crediderim potius quasi sordes et religionis ludibria, hos omnes ludos a sanctissimis templis esse exterminandos. ac imprimis publicos histriones, qui cum turpi vita sint, religionem fœdare potius sua ipsorum ignominia videntur : et assueti turpibus, etiam in sanctissimis locis odorem, quo imbuti sunt, ore, oculis et toto corpore exhalant. ac nescio an aliquando fabulam agant, quin verba turpia, vel imprudentibus sæpe excidant : et hos tamen contendemus divinis celebritatibus adhibere ?
Un Concile de Tours, en 1583, défend, sous peine d’Excommunication, les Comédies, Jeux de Théatre, & toutes sortes de Spectacles irréligieux : Comœdios, ludos Scenicos vel Theatrales & alia ejus generis irreligiosa spectacula, sub Anathematis pœna prohibet1 sancta Synodus. […] Sacris est Canonibus institutum ut quibus non communicavimus vivi, non communicemus definctis, & ut careant ecclesiasticâ sepulturâ ; qui priùs erant ab ecclesiasticâ unitate præcisi, nec in articulo mortis reconciliati fuerunt : undè si contingat quòd vel Excommunicatorum corpora per violentiam aliquorum, vel alio casu, in cemeterio ecclesiastico tumulentur ; si ab aliorum corporìbus discerni poterunt, exhumari debent, & procul ab ecclesiasticâ sepulturâ jactari. […] Talem volentes removere abusum, statuimus ut nullus Clericus à talibus Joculatores vel Histriones transmissos recipiat, seu provideat aliquod propter victum etiam transeundo. […] Excommunicatio duos habet effectus, anum ejiciendi extrà Ecclesiam, & iste effectus est primæ excommunicationis ; alium elongandi ab Ecclesiâ, vel detinendi extra, & iste est effectus secundæ excommunicationis.