latisque et ludicris actionibus ad vitia vera informantur. Admonentur enim quid facere possint, et inflammantur libidine, qu

tatibus infici grave est, atque reip. Christianæ exitiale malum. Quid enim continet scena, nisi virginum stupra, et mores pr

is proclives ? An major ulla corruptela morum excogitari possit ? Quæ enim in scena per imaginem aguntur, peracta fabula cum

ipiendam pravitatem cum sit facilis a jocis ad seria transitus. Recte enim atque sapienter Salomon, « Quasi per risum, inqui

Salomon, « Quasi per risum, inquit, stultus operatur scelus. » Turpia enim atque inhonesta factu, dictuque dum ridemus, appr

ad lupaniaria. qui suscepti laboris fructus erit multo maximus. Erunt enim qui pravitate cognita desinant peccare, salutemqu

religionis sanctitate pugnare, neque minus dedecus reip. afferre. Qui enim conveniat ab hominibus turpibus Divorum res gesta

mentum libidinis, et ad corrumpendos homines potissimum valet. « Deus enim (uti Basilius ait libro de virginitate) cum conde

populo, sed viros eruditionis et modestiæ opinione præstantes. Aiunt enim aut comœdias in universum abdicandas, aut muliere

inopes alantur, aut quod in alias publicas utilitates impendatur : ea enim species obtenditur ab iis qui contra statuunt. Pr

datur : ea enim species obtenditur ab iis qui contra statuunt. Primum enim facto theatro occasio manifesta præbetur honesta

tinuabit, quanta cum perturbatione reip. dicere non est necesse. Quis enim juvenes avellat ab ea vanitate ? opifices et agre

theatro rempublicam privari accuses, risum tenere non potero : neque enim tanti lucrum esse debet, ut mores populi et relig

qui se eus statuunt, Magni Pompeii factum imitari velle videntur. is enim ut reprehensionem evaderet, quasi theatro constit

e republica, si histriones pretio venales penitus removeantur. Omnes enim pecuniæ vias norunt, et pecuniæ causa omnes turpi

scenici ne exhibeantur, ne temporibus quidem jejunii Christiani. quid enim commercii squalori cum theatri risu, plausuque ?

latisque et ludicris actionibus ad vitia vera informantur. Admonentur enim quid facere possint, et inflammantur libidine, qu

nfici grave est, atque reipublicæ Christianæ in primis exitiale. Quid enim continet scena, nisi virginum stupra, et amores p

is proclives ? An major ulla corruptela morum excogitari possit ? quæ enim in scena per imaginem aguntur, peracta fabula cum

itatem facili a jocis ad seria transitu, intervallo non maximo. Recte enim atque sapienter Salomon Prov. 10. vers. 23. quasi

vers. 23. quasi per risum inquit, « stultus operatur scelus ». Turpia enim atque inhonesta factu dictuque dum ridemus approb

ad lupanaria, qui suscepti laboris fructus erit multo maximus. Erunt enim qui pravitate cognita desinant peccare, salutemqu

actam. Neque in magno ponam discrimine, utrovis modo sentiatur, vocis enim significatione extensa histriones vocari puto tam

e est. Nam theatri et amphiteatri conjuncta explicatio erit, theatrum enim circuli forma erat, quarta tantum circuli parte d

ia transibatur. Sic Tertullianum intelligo, cum cap. III. ait. « Vias enim vocant cardines baltheorum per ambitum, nam quod

lib. IV. Ausonius epistola V. tredecim portas Circi fuisse ait, multa enim cum dixisset de iis, quæ senario numero in rebus

rus ait, conjuncta æde Solis, ejusque effigie in fastigio ædis, neque enim putaverunt sub tecto consecrandum, quem in aperto

n attinet, nam delphinorum effigies ad Euripi oram effictas puto. Sic enim Cassiodorus ait, « Euripus maris vitrei reddit im

do indicat, præterea cæremonia ludis theatralibus observata, peractis enim in templo sacrificiis, atque defuncti alicujus ex

m (russeum ipse vocat) verum facilis est concordia ex Isidoro. Aurigæ enim duobus primis coloribus tantum utebantur, equi qu

luptate. Magna est potestas voluptatis, mires incredibiles ; lenis enim quamvis et blanda, non magno temporis spatio, nis

eos videmus, et legimus illecebris voluptatum fuisse superatos. Quid enim alius Salomonem ea sapientia atque probitate tran

s sit, huic divino muneri nihil est tam inimicum quam voluptas. Neque enim ea dominante temperantiæ, fortitudini, liberalita

um opus, mentes hominum expugnare atque vitiorum maculis fœdare ; est enim mortis fabricatrix voluptas. Et sicut Deus homine

ericula fugiant, congregarique possint, odoratus pabulo servit, neque enim florum aut aliorum odorum et aromatum suavitates

ibus omnibus capitur, ut in vitium cadentem virtus reprimeret. Stupra enim et adulteria, et omnia flagitia nullis aliis ille

tu ludorum, aut auditu musici concentus vituperationem incurri. Recte enim Aristoteles eos tantum incontinentes vocari ait,

minus vitiosa est, neque minus exitiosa quam oblectationes aliæ. Quis enim non luxuriosum et nequam judicarit eum, qui totos

istas et comœdos domi habeat victus aviditate ejus voluptatis ? omnes enim corporeæ oblectationes irritamenta vitiorum sunt,

it, uti Basilius docet lib. de virginitate, unde hæc hausimus. Nullis enim finibus prava hæc cupiditas resistit, ignis insta

tescere, et multa capita habere finxerunt fabula non inepta. Voluptas enim carni insita in multos sensus quasi capita diffun

detinendos, ac suspendendos hominum animos magnam vim habent. Primum enim insoliti casus et admirabiles commemorantur mirob

o persuadent, et facilius adhærent auditorum memoria atque animo. Qui enim numeris constamus omnium, maxime numeris capimur,

uptate potentior aliqua excogitari possit ? non arbitror. Objiciuntur enim menti irritabiles formæ, suggeruntur fomenta viti

erminari debebant, atque e moribus nostræ nationis convelli. In aliis enim ludis quoddam tyrocinium et meditatio virtutis er

ri patiamur ? Num juvenes impuris magistris erudiendos tradamus ? hæc enim excusatio affertur : in comœdiis vitæ humanæ vari

uvenes cautiores reddantur, quos ego aberrare prorsus contendo. Neque enim ebriorum est sobrietatem suadere, neque turpissim

notarent infamia ; iidem scenicis ludis deos honorandos putarent, qui enim conveniat ignominia notare atque in infamium nume

anctitati fore exitialem, neque minus dedecus reipublicæ afferre, qui enim conveniat ab hominibus turpibus divorum res gesta

dum modulante concitantur a larvatis hominibus, removenda esse ; quid enim nisi perturbationem orantibus privatim, et public

mederi quantum in nobis situm erit, hac disputatione conabimur. Neque enim in tam malo statu res est, ut desint sanæ mentes

roprios pariter incestes, nihil tibi inhonestum credas accidere ? Non enim istud dicas, meretrix est, sed quia natura ipsa e

sed quia natura ipsa est, idemque corpus et meretricis et liberæ. Si enim nihil esse opinaris in tali re obscœnum, qua grat

ræstare debeamus, solem ipsum de medio tollere necesse esset, quæ est enim sub cælo res, quæ ars, qua hominum malitia non ab

ut mulieres si non velint, ultro invitandas ut fabulas agant ; majori enim periculo pueros elegantes induci veste muliebri e

od flagitium diligentius cavendem disputant, non immerito sane ; quid enim ea fœditate turpius exitialiusque est ? Itaque in

liis etiam viris aliqua probitatis et modestiæ laude conspicuis. Deus enim , uti Basilius ait lib. de virginitate initio cum

avit fœminæ desiderio et amore, feritate et robore temperato. Diligit enim eam ut proprium membrum, et per commixtionem quas

enicas quæ histriones consectantur et adjuvant forma esse venali, qui enim tot viris procacibus et ociosis circumseptæ dies

expediat rebus communibus et privatis, præsertim tributo imposito (ea enim species obtenditur) unde inopes alantur, aut quod

o sequeretur. Quod subjecta argumenta magis etiam confirmabunt Primum enim facto theatro præsertim cellulis additis, unde ho

poterunt, fietque ex theatro Lupanar multo exitialius quam alia. Sic enim Romanorum tempore, uti Isidorus ait, theatra Lupa

atur, diebusque noctes continuet, quae magna pernicies esset. Juvenes enim et adolescentes contempto patrum imperio, atque r

ners reipublicæ atque inutile, cum sint enervati voluptatibus ; lucri enim spes et aviditas multos excitabat ut se scena pol

nvertere, rempublicamque bello, aut pace aliis artibus adjuvare neque enim sine magno numero poterunt tam multis theatris et

quoad fieri poterit verarum virtutum præludia, meditationesque. Magni enim refert quibus voluptatibus a tenera ætate assuesc

theatro rempublicam privari accusent, risum tenere non potero ; neque enim tanti lucrum esse debet ut mores populi et religi

ent, publica domo aut theatro constituto, magnoque alicui locato. Sic enim futurum cogitabant, ut et inopum miseriæ succurre

t mihi ii homines Magni Pompeii factum imitari voluisse videntur : Is enim ut reprehensionem evaderet, quasi theatro constit

ta conciderunt, a nobis studiose reponi, idque pietatis specie. Neque enim similes prætextus majores nostros fugerunt, neque

saltem et iterum prodeant, et in fabula de rebus obscœnis agatur, sic enim verba ejus legis viri docti interpretantur, et te

decantatis, aperteque aut oblique turpitudinem indicantibus, utrumque enim æque turpe est, paremque perniciem affert, neque

nt, infames habentur, peccato morali sint obnoxii necesse est ; neque enim tam grave supplicium innocentibus imponeretur aut

desertis castris præmetu, aut alio quopiam facinore designato. Neque enim vulgarem infamiam qua vulgo notantur milites, inj

s sint, et lucri causa artem exerceant. Sed neque esse infames, absit enim ut quos utiles esse facimus, eosdem ignominia inf

minia afficietur, fortassis etiam ad sacratum ordinem recipietur, cur enim minus quam cæteri ex sordidis artibus ad meliora

fabularum ferme, qui vulgo in Hispania versantur opera venali, aperte enim aut dissimulanter quasvis turpitudines in omni fe

uidam existimaverunt. Neque dubium est magnam parere voluptatem ; qui enim numeris constamus, quod arteriæ pulsus et alia mu

oribus in utramque partem informandis multum possit necesse est. Quid enim virtutes sunt, aut in quo magis versantur, quam u

, utinam negare possemus, qua in re sensu deficimus et verbis, vincit enim officium linguæ sceleris magnitudo, tum facientiu

us gentes extremo, unde pauca verba repetantur opus est. Commemoratis enim variis probris, quæ de aliis diis ab histrionibus

ur, et per sacrilegas superstitiones majestas divina violatur. Dubium enim non est quod lædunt Deum, utpote idolis consecrat

us erit tibi locus, quem plurimi sathanæ spiritus occupaverunt, totum enim illum diabolus et angeli ejus repleverunt. Postre

phiteatri crudelitate, cum atrocitate arenæ, cum luxuria ludi. » Deum enim negat, qui talia præsumit fidei Christianæ prævar

quitia, verbisque, obscœnis et vanis temere profusis plena sunt. Quod enim turpe factum non ostenditur in theatris ! quod au

fici nequeunt, in ignavis volutatibus minime prolabentur. Si dixerint enim pro ludo assumi spectacula ad recreandos animos :

icemus non sapere civitates, quibus ludus pro re seria habetur. Neque enim ludi sunt inanis gloriæ cupiditates, quæ ad morte

vero quæ his de causis excitantur seditiones, amplius ludi sunt. Vano enim studio numquam emendum est otium. Neque enim qui

amplius ludi sunt. Vano enim studio numquam emendum est otium. Neque enim qui sapit id quod est incundum ei, quod est meliu

lis tradere, nec per aures corruptricem animarum melodiam audire. Hoc enim musicæ genus servitutis et ignobilitatis fructus

flagitiorum ». De symbolo ad Catechu. lib. IV. c. I. « Deprehenderis enim et detegeris Christiane, quando aliud agis et ali

s impetu. « De solis circorum ac theatrorum impuritatibus dico, talia enim sunt quæ illic fiunt, ut ea non solum dicere, sed

tiam explicare ea quispiam atque eloqui salvo pudore non valeat. Quis enim integro verecundiæ statu dicere queat illas rerum

nt, quoniam quidem ab spectaculo et omness laici prohibeantur. Semper enim Christianis omnibus hoc interdictum est, ut ubi b

s et psalmi canuntur, quæ utinam e templis penitus exturbassent, quid enim commercii choreis et spectaculis cum pietate ? Se

tationem hanc concludere certum est Isidori et Epiphanii verbis, ille enim qualis debeat esse clericorum vita describens de

anxerint, postremo quid Philosophi senserint aperiendum est. Nemo est enim qui modo sapiat, qui non intelligat magnos illos

ur ? Neque licet excusare obscœna turpiaque joco agi non serio, jocus enim ut disputat Plato lib IV. de repub. sensim repit

s verborum per legislatorem exterminanda est ex civitate. Ex turpiter enim loquendi licentia, sequitur et turpiter facere. »

atris contra certissimam multorum ruinam fore etiam modestorum ; quis enim in tantis flammis non uratur ! ornatus, gestus, c

reæ voluptatis, certæ morosæ oblectationis qui modestiores sunt, quid enim nisi is sit consensus interpretativus se in ipsam

vocatis ; quantumvis nihil obscœnum agi coram ipsis excusant, populus enim id ignorans sui ducis exemplo ad theatra rapitur

am oblectationem hanc esse, neque sine periculo animæ quæri. Fortasse enim re cognita nonnulli privatim cessabunt, prudentes

epublica fore si histriones pretio vænales penitus removeantur. Omnes enim pecuniæ vias norunt, et pecuniæ causa omnes turpi

is circumscribantur et finibus, quos nemo impune transgrediatur, quid enim juvat leges scribere, quarum nulla futura est obs

cenici ne exhibeantur ; ne temporibus quidem jejunii Christiani, quid enim commercii squalori cum theatri risu plausuque ? A

talia convenire, dum cogitationes serias delectantur abjicere. Paucos enim ratio capit, et raros probabilis oblectat intenti

turpitudinem concessam Judæis fuisse, rem ineptissimam faciat : multa enim vitiantur quotidie aut vecordia populi aut neglig

sed potius major impetus ad fœdissima quæque concitatur ; contemptis enim meretricibus et sordenti copia ad pejora contendi

gere vectigalis nomine, in rebus turpissimis semper est habitum. Quid enim aliud esset, quam sociam criminis et turpitudinis

nquit, mercedem prostibuli, ne pretium canis in domo domini. Pertinet enim ad decorem domus Dei ne tali oblatione fœdetur ;

er peccatur non minus quam si vectigal a meretricibus exigeretur, qui enim magno conduxit, ad eam pecuniam construendam nova

est scripta, pari diligentia cuperemus ab omnibus observari, furstra enim sint leges, nisi obsequium adjungatur. Sed et Mad

on vacare culpa. Verum his communis provinciarum mos resistit : nulli enim religio est meretricibus ea vendere et locare, qu

etriciæ artes exerceri non possunt, tum resp. ipsa, tum privati, quid enim interest ? Major in IV. d. XV. qu. XXXV. ait. Neg

locare. Verum quæ acute dicta videntur, difficultate non vacant, sic enim neque thus idololatræ dare in impium cultum liceb

nobis videbatur ex legum prohibitione, aut permissu distinctio. Licet enim vendere meretrici fucos, locare domos, quoniam ea

ri posse docet S. Tho. XXII.h q. X. ar. XI. et quibus ex causis. Tunc enim fas esse arbitror flores, thus, aliaque dare, qua

antur (inde officium defunctorum in libris Ecclesiasticis.) Susceptum enim erat veteri more Romanorum, ut in exequiis defunc

mnino gladiatores essent sanciens. Sic et ludi Taurii cessarunt, quid enim illis exhibebatur, continebaturque aliud quam pug

sua quisque vecordia. neque moveat quosdam in iis ludis occidi, idem enim contingit cum in stadio de equorum velocitate cer

luptates a Deo contributas satis non habeas, neque recognoscas ? Quid enim jucundius quam Dei patris et Domini reconciliatio

 ? Quale regnum exinde justorum ? qualis civitas nova Hierusalem ? at enim supersunt alia spetacula, ille ultimus et perpetu

el spectare gaudent, nec in videndo aut audiendo modum tenent. Solent enim homines tantum probro dare abusum voluptatum quas

aculis vel dicteriis, quæ ad luxuriam inclinent et invitent. In scena enim familiare est, totam turpitudinem auribus atque o

m familiare est, totam turpitudinem auribus atque oculis haurire. Ibi enim quæstuosa hominum arte, in unum locum omnia volup

ligionem impetere, reipsa tamen eam polluunt, indignis modis. Ne quid enim relinquerent ab Ethnicis in Deorum suorum honorem

ore, ab immanitate ad humanitem publice auditores revocet. Histriones enim et omnes illos fabularum actores erant homines ne

ulas convertantur, et religionem Christianam exponant ludibrio. Talia enim erant, quæ olim, cum Evangelii face non prælucent

ulis talibus procurari, docet experientia, et res ipsa loquitur. quis enim in tantis flammis non uratur ! ornatus, gestus, c

noxii sunt viri autoritate præstantes, et alioqui graves ; quantumvis enim coram se nihil obscœnum tractari causarentur, pop

enus obsequii non ultimum putat, studia principum imitari ; notum est enim in omni vitæ parte, magis exempla quam verba move

Cyprianus, cujus sententia habetur, de consecr. dist. 2. ab Eucratio enim rogatus, an histrio qui nostris sacris imbutus ar

diana. Ergo permittendi non sunt. 7. Accedit sumptus inutilis, magnam enim pecuniæ vim id genus homines a quibus minime opor

s ille apud Terentium in Eunucho, sic se ad vitium animabat. Postquam enim vidisset in tabula depictum Jovem, « quo pacto Da

a Santanæ festis abstineatis. » Salvianus itidem, de provid. « Dubium enim non est quod lædunt Deum, utpote Idolis consecrat

quæ culpantur a patribus communia sunt scenæ veteri et hodiernæ : quæ enim in eam rem dicunt, ita quadrant moribus horum tem

equitia, verbisque obscœnis et vanis temere profusis plena sunt. Quod enim turpe factum non ostenditur in Theatris ! quod au

am explicare eas quispiam atque eloqui, salvo pudore non valeat. Quis enim integro verecundia statu dicere queat illas rerum

s jungit cum illicitis aliis artibus, et exploratis peccatis. Dixerat enim , « Reprobat omnes scortationes et adulteria, et p

t ; sed Theatrica in perniciem Reip. et populorum vergere. Histriones enim et scenici, quæstuaria arte exhauriunt pecunias,

ti putat Seneca. Quippe turbæ omnis utique animo gravis et noxia. Nec enim quos extulisti mores unquam refers. Nemo non rubi

s inter se tractent, et hac ratione se ad dicendum informent ; scimus enim viros graves aliquando in talibus argumentis vers

ctaculorum protervitate ex animi mei sententia disserere liceret. Sic enim existimabam, sic mihi persuadebam alios temporis

jus consessus, quid causæ magnitudo postulet, animadverterit. Non est enim ita ut arbitraris Panurge, aliud est in scena Aja

ndum instructus apparebo, etiam ad nocendum sumere permittatis. Neque enim æquum, bonumque fuerit occupari me totum in evell

latione celari, nulla histrionum industria deleri posse videatur. Sic enim accepimus rusticos veteres, non eos quos ab aratr

non tot vindictæ divinæ fulmina orbem universum pessundedissent. Hac enim licentia ad omnes libidinum impuritates abusi Dio

oscite, Judices : plura quæ sentio libere proferre non possum : licet enim rei indignitas a me si exponeretur, iracundiam ve

stitati vulnus a verbis versibusque apud Comœdos esse metuendum. Scio enim quam alte voces prætextatæ in animum descendant,

rincipibus, commodos Reip. cives, si in tali eos schola educatis. Hoc enim profiteri omnes cogimur usu rerum et experientia

rum illata, sed a theatro potius in te tuosque socios derivata. Quoad enim possum replicare anteacta sæcula, et artis histri

æ sit hominum opinio. Et ne ullus, non dico vestrum, Judices, non est enim ordo sanctissimus interrogatione contumeliosa dig

is primus Pantomimum in familiam familiaritatemque adscisceret. Aiunt enim astrologi pædagogorum et histrionum eandem essege

acceperunt. Itaque per me licet, Ciceronem totum refinxerint ? solum enim quod ab Hortensio mutuum acceperant, id Ciceroni

concinnum versus unius gestum toto anno vix possint extundere ? Neque enim omnes Roscios esse putandum est, aut Ambivios : T

n Hortensius, certe Demosthenes acceptam semper retulit actionem. Est enim per sane ridiculum duobus vulsis et recalvastris

i. Verum scito illi ut respondeam laudatum a me. Quintilianum : neque enim possum committere ut error hic in plebeiorum ment

a prætextato puero velit Fabius, equidem non satis perspicio : sapit enim ea pronunciatio annos provectiores, et ætatem bon

 ? quin sedetis in theatro noctes et dies Rhetoricæ studiosi ? docent enim nobiles illi magistri quem admodum pusiones bland

xistimatione mea vere ac serio periclitari, vehementer indignor. Quid enim dici potest iniquius quam nos a patriæ sinu, a co

quiunt, vestra ludicra est. Respiravi a magno metu, Judices : putabam enim ab aliquibus meorum comitum effossa sepulchra, te

ipsam, oculosque vestros, Judices, totam controversiam traduco : vos enim sæpe summa cum voluptate fabulas nostras spectast

rmident.Tragœdiæ exhibitæ multum afferunt ad virtutem adjumenti. Quis enim post spectatam Belisarii exoculationem fortunæ su

æ Nemesis duritas latumias exhaurit et carceres. Vultis Judices, quis enim de vestra humanitate dubitat ? legis verba nunqua

sacras possessiones a piis hominibus traditas, in profanos usus, a me enim alia non audies, convertunt ? nulli quæstuosam ha

ne constitutis pernecessaria ex me, judices, hoc loco accipiatis. Sic enim in ea non modo nihil vituperatione dignum, nihil

us excogitatum ut statis quibusdam temporibus ferias imperarent. Tunc enim animo soluto ac libero, corporibus cessatione rep

icto conatur, quo, si apud barbaros exularent, essent revocandi. Quid enim , per Deum immort. potest esse pulchrius quam si q

mostheni, et Ciceroni, quantum isti artificio nostro deberent. Quotus enim quisque vestrum non meminit perdito ac penitus su

minibus, sed etiam nostræ ætatis censoribus exhibere potuisset. Illum enim soimus scriptis libris elegantibus sane et erudit

am fugiat, si quid aliud esse dicitur quam hominum præjudicium. Satis enim compertum habeo quantum in recitandis adversum no

omnia ut circum, ut venationem, ut gladiatorium munus prohiberi. Hoc enim graviter, adjuncta etiam Stoicorum porticu profit

i post sacrificia nihil habuerunt spectaculis scenicis augustius. non enim hic quæritur quam veros Deos colerent, sed quam s

n quatuordecim sedere jussos : et id genus sexcenta commemoret : sunt enim illa privatorum judicia, quorum levior est auctor

n non filiæ etiam Ecclesiæ ab eadem injuste provocatæ sunt ? Pleræque enim earum, tamquam in numerosa multitudine diebus fes

e debuerant Deum laudare, inde sibi vulnera videantur infligere. Isti enim infœlices, et miseri homines qui ballationes et s

ur, et totum quod in symbolo sequitur, labefactatur, et nutat : nihil enim sequens stat, si principale non steterit. » Ce so

occasiones pulsationis contingunt, apud justum judicem rationem. Qui enim occasionem damni dat, damnum dedisse videtur. » C

n non filiæ etiam Ecclesiæ ab eadem injuste provocatæ sunt ? Pleræque enim earum, tamquam in numerosa multitudine diebus fes

e debuerant Deum laudare, inde sibi vulnera videantur infligere. Isti enim infœlices, et miseri homines qui ballationes et s

ur, et totum quod in symbolo sequitur, labefactatur, et nutat : nihil enim sequens stat, si principale non steterit. » Arn

occasiones pulsationis contingunt, apud justum judicem rationem. Qui enim occasionem damni dat, damnum dedisse videtur. » C

de repos, qu’il l’a béni, et qu’il l’a sanctifié. » Exo. 20. « sex enim diebus fecit Dominus cœlum et terram, et mare, et

i tantum causa profectus, sat fuerit illorum celebrare memoriam : non enim nostris indigent laudibus ornari, sed nos ipsorum

sint oculi manusque vestrum toto illo die ad Deum expensæ : ipse est enim dies requietionis perpetuæ : ipse nobis per septi

d tota die in neomeniis suis impudice saltarent. » Exo. 20. « sex enim diebus fecit Dominus cœlum et terram, et mare, et

i tantum causa profectus, sat fuerit illorum celebrare memoriam : non enim nostris indigent laudibus ornari, sed nos ipsorum

sint oculi manusque vestrum toto illo die ad Deum expensæ : ipse est enim dies requietionis perpetuæ : ipse nobis per septi

usa, sed virtutis exercentur, quorum athletæ non sunt infames. Neque enim , inquit VlpiaVlp. in l. athletas, l. 4.de ijs qu

edium prodenutem, sine discrimine & electione congrederetur : non enim licebat eligere eum, cum quo victurus certaret, t

in honorem Archemori filij sacerdotis Lycurgi, occisi à serpente. Hi enim pergentes in Lemnum Thraciæ, vt opem ferrent Poly

raditã, scribit Valerius Maximusidem lib. 2. c. 1. in P. Rutilio.. Is enim ex ludo C. Aurelij Scauri, doctioribus gladiatoru

igna sunt quæ ab homine sanæmentis fiant vel fieri inspiciantur : qui enim illis assistunt, videntur socij & participes

lis tradere, nec per aures corruptricem animarum melodiam audire. Hoc enim musica genus, seruitutis & ignobilitatis fruc

mata, quænequitia, verbisq́; obscænis temerè profusis vana sunt. Quod enim turpe factũ nõ ostẽditur in theatris ? Quod aut i

cemus non sapere ciuitates, quibus ludus pro re seria habetur : neque enim ludi sunt inanis gloriæ cupiditates, quæ ad affic

verò quæ his de causis excitantur seditiones amplius ludi sunt : vano enim studio nunquam emendum est otium. Neque qui sapit

iunt inuenies : inuenies nihil absque sathanica operatione fieri. Non enim videntur soli equi currentes, sed & clamores,

es gens, & la mienne en particulier. Je suis, &c. 1. Facit enim & hoc ad originis maculam, ne bonum existimet

Baptismum sequeris, quæ esse opus diaboli confiteris ? In Spectaculis enim quædam apostasia fidei est, & à symbolis ipsi

us Scenam Suet. Domit. 7. 3. Tacit. de moribus Germanorum. 1. Quid enim hominibus dedissent (Dii) si iis nocere voluissen

d enim hominibus dedissent (Dii) si iis nocere voluissent, injustitiæ enim , intemperantiæ.. quæ semina essent, si his vitiis

tam damnosum bonis moribus, quàm in aliquo Spectaculo desidere. Tunc enim . Id. epist. 7. 2. Martial. Epig. Lib. 37. Epigr.

im. Id. epist. 7. 2. Martial. Epig. Lib. 37. Epigr. 3. 1. Fortasse enim Theodorus tragædus non malè tale quidem dicebat,

Fortasse enim Theodorus tragædus non malè tale quidem dicebat, nullum enim umquam (adolescentem) passus est ante in Scenam p

ères, dit saint Augustin « Fratres, nimis timendum esse volo : melius enim non vobis dare securitatem malam. Non dabo quod n

ia tibi contulit ad purgationem vitiorum custodiamque virtutum. Neque enim credimus tibi timendum esse alium ignem purgatori

avec le Sage « Consummatus in brevi explevit tempora multa : placita enim erat Deo anima illius ; propter hoc properavit ed

iones, erroresque turbulentos, et superstitiones pene aniles et formæ enim nobis Deorum, et ætates, et vestitus, ornatusque

tam damnosum bonis moribus, quam in aliquo spectaculo desidere. Tunc enim per voluptatem facilius vitia surrepunt. Quid me

no, si quæris, ludi apparitissimi : sed non tui stomachi, conjecturam enim facio de meo. » Cicero lib. 7. Epist. ad Famil. E

ebat alius : cœpitque esse beneficium, quod necessitas fuerat : neque enim a te minore concentu, ut tolleres Pantomimos, qua

ortebat, quos sustulerat malus Princeps ; et tolli restitutos. In his enim quae a malis bene fiunt, hic tenendus est modus,

lectari ? minus est mirandum, quamquam huic causæ id satis est ; sunt enim populi, ac multitudinis comitia ; quare si populo

puto, ut nihil in causa suadendi sequatur præter voluptatem. Præcedat enim semper aliquid necesse est, ut in ludis honor Deo

dit « Dandus est illis deformibus color, idque etiam apud malos : nec enim est quisquam tam malus, ut malus videri velit. »

Astaroth, Beelphegor, et ejusmodi horrendis appellationibus : inquit enim . Unde singuli deorum extiterint an cuncti semper

i neutro modo quales esse dicuntur, sicut quæ de Diis dicuntur. Forte enim neque rectum est ita loqui ; neque vera sunt. » A

introduit, dit-il « Perturbatis animis introducuntur Dii : accipimus enim Deorum cupiditates, ægritudines, iracundias, nec

abulosa, non unus reperitur modus, per figmentum vera referendi : aut enim contextio narrationis perturpia, et indigna numin

o sunt multa contra dignitatem, et naturam immortalium ficta : in hoc enim est, ut Deus alius ex capite, alius ex femore sit

nies, et quels sacrifices chacun doit faire. » Varron ajoute « Ait enim Varro, ea quæ scribunt Poëtæ, minus esse quam ut

idisset, quod infamiam faceret, flagitium alteri. Præclare ! Judiciis enim , ac Magistratuum disceptationibus legitimis propo

fabuleuse représente sur le Théâtre. « Les simulacres, dit-il« Quid enim aliud ostendunt illa simulacra, formæ, ætates, se

etudinis suæ, quam disceptatrix illius prohibitionis effecta sit. non enim obsidebat spiritum ejus vinolentia, eamque stimul

stas, quæ est amica justitiæ, improbis actibus violata discedat. Quid enim est tam demens, quam virilem sexum in formam muli

ens. » Et en un autre sermon sur le même sujet, « Ceux, dit-il « Qui enim aliquid de Paganorum consuetudine in istis diebus

pellant, nec participare qui gentilium observationes custodiunt. Quid enim dæmonibus, cum Christo commune. » Concil. Turon.

« Non liceat Christianis tenere traditiones Gentilium : scriptum est enim  : omnia quæ facitis aut in verbo, aut in opere, o

ncipis æmulabantur, in his beatitudinem humanam constituerent ; erant enim mimi ridiculorum, et execrabiles saltatores, et q

e au monde qui eût plus de passion. « L’Édit du Roi, leur dit-il « At enim a Rege profecta contristant ? Sed nec illa profec

la profecto gravia ; verum et ipsa multum attulerunt emolumenti, quid enim molesti, dic mihi, factum est ? Quod Orchestram o

ulis contracto perpurgent, atque ita divinos audiant sermones : neque enim hic a nobis mediocriter delinquitur……. Non metuis

ommorationes vitetis, et alios ab his deductos retrahatis. quid. quid enim illic geritur, non est oblectatio, sed pernicies,

cum illis conferas, id si feceris nihil opus est meo sermone ; satis enim fuerit hunc diem cum illo comparasse, ad ostenden

tationes nostras, post tam multasadmonitiones et castigationes, neque enim cessavimus vobis in memoriam revocare tremendum i

, et vermen qui nunquam moritur ; eorum nonnulli qui hæc audiunt (non enim in omnes sententiam fero ; Absit) horum omnium ob

nos qui erga vos omnes paternum affectum exhibere contendimus ? Neque enim hoc solum est quod nobis dolorem inurit, quod inu

in mentem, eos qui hæc faciunt, gravius sibi judicium accersere. Nos enim laborum mercedem a Domino expectamus, quoniam id

tenebras ? aut quæ pars fideli cum infideli ? 2. Cor. 6. v.15. Quanta enim condemnatione dignum censendum est, cum fidelis q

nique sordium genere redundantibus Theatris cum ilis commisceri ? Cur enim , quæso, postquam huc venisti, et animum expurgast

r les mêmes Actes des Apôtres. « Il y a déjà trois ans, dit-il « Ecce enim per gratiam Dei et nos triennium jam habemus, noc

erat Constantinus ille magnus, ipse imprudens restitueret ; Accidisse enim videtur, ut recentis adversus Alaricum apud Polle

e cernebat, quando vos ab hostili terrore securos esse nolebat. Neque enim censebat ille fœlicem esse Rempublicam stantibus

tis ; mala vero quæ patimini, Christianis temporibus imputatis. Neque enim in vestra securitate pacatam rempublicam, sed lux

est spiritualia arma gestantium ; sed diabolo militantium.  Ille est enim ille qui etiam in artem, jocos ludosque digessit,

s, ex quibus risus multo perniciosior est, multoque deterior.  Quando enim mimi illi, atque ridiculi blasphemum, ac turpe qu

ibilis ex hujusmodi voluptate in suum ipsorum caput succendentes. Qui enim laudant illa dicentes, ipsi eis hæc exercere pers

propter hæc merentur subire quod ob ista sancitum est supplicium. Si enim nullus esset talium spectator ac fautor, nec esse

nestum conjugii nomen ac reverendum in illud negotium publicatis. Non enim tam ille delinquit qui illa simulatquam tu præ il

ugere cunctæ prorsus imperant leges, ea isti non verentur imitari. Si enim adulterium malum est ; malum sine dubio est illiu

o iterum de prædictis vos docere, quæ tam cito animo exciderunt ? Hoc enim est quod potissimum me contristat, et bilem mihi

, dit le Concile « Ab spectaculo et omnes laici prohibeantur : semper enim Christianis omnibus hoc interdictum est, ut ubi b

mo in libera voluntate subsistat sibi divinitus concesa. Corporatorum enim maxime periculum considerandum est qui contra præ

bolis ipsius et cælestibus sacramentis lethalis prævaricatio. Quæ est enim in Baptismo salutari Christianorum prima confessi

s dum ad spectacula remeas, ad Diabolum te redire cognoscas ; utrique enim rei simul renunciasti, et unum utrumque esse dixi

e dixisti. Si ad unum reverteris, ad utrumque remeasti. « Abrenuncio enim , inquis, Diabolo, pompis, spectaculis, et operibu

mus, et totum quod in symbolo sequitur, labefactatur, et nutat. Nihil enim sequens stat, si principale non steterit. » Salvi

conviciis cædat, aut osculantis vultum mucrone transfigat ? interrogo enim omnes potentes ac divites mundi hujus, cujus piac

o per singula ludicrorum loca, universa dæmonum monstra. « Præsident enim sedibus suo cultui dedicatis. Ac per hoc in spect

culis ejusmodi non sola est illecebra, nec sola vitiositas, admisceri enim huic Christianum hominem superstitioni, genus est

roba Syren, desidia, at eam nostris prorogant Histriones. Exoccupatis enim mentibus subrepunt tædia ; se seque non sustinere

quibus qui omnino otiati non possunt, perniciosius occupentur, satius enim fuerat otiari, quam turpiter occupari. » Joannes

t tantum virtutis esset in querimonia, quantum doloris in causa. Quis enim existimare possit, quid primum in his de quibus d

stultitia, an luxuria, an amentia : totum quippe in illis est ? Quid enim aut irreligiosius quam petere aliquid injuria Dei

m conjugii negotium, et venerabile illud Sacramentum prophanatis. Non enim eam ille delinquit qui illa representat quam tu p

talia convenire, dum cogitationes serias delectantur abiicere. Paucos enim ratio capit, et raros probabilis oblectat intenti

Amphiteatri crudelitate, cum atrocitate arenæ, cum luxuria ludi. Deum enim negat, qui talia presumit, fidei Christianæ præva

lis Pontificibus diverso tempore sublata sunt noxia, vel abjecta. Non enim simul omnes in corpore curat medicina languores ;

præbeat, ne Scenici plus, quam nos, videantur habere prudentiæ : illi enim nam optimas sed sibi accommodatissimas fabulas el

illi enim nam optimas sed sibi accommodatissimas fabulas eligunt, qui enim voce freti sunt. Epigonos, Medumque : qui gestum,

t pas mis au rang des infâmes parmi les Grecs ; « parce, dit-il « Non enim consentaneum putabatur cum easdem artes, eosdemqu

ipsum excitemur ; sed plerumque etiam contrarium evenire solet. Opere enim ipso delectamur, ejus authorem contemnimus, ac de

despicimus ; quemadmodum in suavissimis unguentis, ac purpuris ; iis enim oblectamur ; tinctiores vero, et unguentarios, il

et Ismeniam optimum esse tibicinem ; at homo nequam est, inquit ; non enim , si probus foret, tibicen esset. » Plutarchus ibi

cum diabolo apud spectacula communicando, a Domino exciderunt ? Nemo enim potest duobus dominis servire : quid luci, cum te

entière ; car voici la conclusion de cette loi qu’il a tronquée « Eos enim qui quæstus causa in certamina descendunt, et omn

s et Cassius responderunt omnino artem ludicram non facere ; virtutis enim gratia hoc facere. » L. 4. Athletas ff. de iis qu

i illi quoque, quos ab altera juris, liberos audimus agitatores : sic enim dicere videtur diversa in codice constitutio, et

us et Cassius responderunt omnino artem ludicram non facere, virtutis enim gratia hoc facere, et generaliter ita omnes opina

it. Ad quod edictum ita rescripsit Ulpianus ibid. l. 2. §. ultim. Eos enim qui quæstus causa in certamina descendunt, et omn

us pacis ac belli legatum ad Philippum Athenienses sæpe miserunt. Non enim consentaneum putabatur, cum easdem artes, easdemq

meranda prudentia. Sed vellem se ipsa loqueretur, se imitaretur. Ecce enim recte quisquis civium Romanorum esse Scenicus ele

, et voici comment il traduit ces paroles de Minucius Félix· : « Nunc enim Mimus vel exponit adulteria, vel monstrat, nunc e

ricula, et extremam in omnibus exigebant circonspectionem : turpitudo enim , inquit et stultiloquium, et scurrilitas non exea

tim si plures, aut diversos ponunt, minime inter se concordes. Frater enim apud illos cum fratre contendit, et pater adversu

, alter ad alterius spectaculum. Hic perperam jam agit consilium. Dum enim lasciviunt oculi, calescunt appetitiones, et ocul

mata, quæ scurrilitatibus, verbisque temere profusis plena sunt. Quod enim turpe factum, non ostenditur in Theatris ? Quod a

icemus non sapere civitates, quibus ludus habetur pro re seria. Neque enim ludi sunt inanis gloriæ cupiditates crudeles, quæ

mplius sunt ludi. Vano etiam studio numquam emendum est otium : neque enim qui sapit, id quod est jucundum, ei quod est meli

iandi rationem, assequi per patriam consuetudinem non licuit. Nostris enim hominibus non probantur ii qui multas linguas add

œlesti numine qui illam temere attrectare non sunt veriti. Theopompum enim volentem inde quædam suis scriptis inserere, ment

t in hoc viscera misericordiæ, quia tibi homo peccator occurrit, tibi enim homo occurrit. Cum dico, occurrit tibi homo pecca

l noscere, de solis Circorum, ac Theatrorum impuritatibus dico. Talia enim sunt quæ illic fiunt, ut ea non solum dicere, sed

iam explicare ea quispiam atque eloqui, salvo pudore non valeat. Quis enim integro verecundiæ statu dicere queat illas rerum

s. Ainsi lorsque l’Apôtre S. Pierre dit aux Païens convertis « Melius enim erat illis non cognoscere viam Justitiæ, quam pos

ore inquietare. Huic quomodo cum spectaculis poterit convenire ? omne enim spectaculum sine concussione spiritus non est. Ub

venire ? omne enim spectaculum sine concussione spiritus non est. Ubi enim voluptas, ibi et studium, per quod scilicet volup

ane nutritus quantus ei potuit per nostras angustias dispensari. Quid enim aliud dicendum est eis, qui cum sint iniqui et im

ti non sunt, appellantur, quid in se habeant liberale noscatur. Neque enim habeat congruum libertati, nisi quod habeat congr

e compassion et de cette tristesse : « D’où vient cela, dit-il « Quid enim est, nisi miserabilis insania ? nam eo magis eis

amenta inanium fabularum mentem excitant ad incentiva libidinum ; Non enim solum thura offerendo dæmonibus immolatur ; sed e

i est plus parfait : « Comme un Evêque, dit le Pape S. Grégoire « Qui enim loci sui necessitate exigitur summa dicere, hac e

morientem, Deus meus, vita mea, siccis oculis ferrem miserrimus. Quid enim miserius misero non miserante seipsum, et flente

nsports de la colère de Junon, que Virgile décrit dans ses vers « Non enim uno modo sacrificatur transgressoribus Angelis. »

erumque ex Poëtarum lectione primæ discentium ætates imbuuntur. Turpe enim et indecorum prorsus existimbat, Tragicis fœminar

uam aliud per legislatorem exterminanda est de civitate : ex turpiter enim loquendi licentia, sequitur et turpiter facere. P

jamborum, neque Comœdiarum spectatores esse sinat Legislator : Omnia enim prima nos magis delectant. Quapropter oportet a p

tur mulier veste virili ; nec vir utatur veste fœminea : abominabilis enim est apud Deum qui facit hæc. » Tertull. in libro

ionis sanctitate pugnare, neque minus dedecus Reipublicæ afferre. Qui enim conveniat ab hominibus turpibus divorum res gesta

dum eatenus, qua pronunciandi scientiam futurus Orator desiderat. Non enim puerum, quem in hoc instituimus, aut fœmineæ voci

es. Ne gestus quidem omnis, ac motus a Comœdis petendus est. Quamquam enim utrumque eorum ad quemdam modum præstare debet Or

etur mulier veste virili, nec vir utatur veste fœminea ; abominabilis enim apud Deum est qui facit hæc. » Deuter. 22. v. 5.,

i vere discutias, incongruum est quod ipsa etiam abhorret natura. Cur enim , homo, non vis videri esse quod natus es ? cur al

e e Republica si Histriones pretio venales penitus removeantur. Omnes enim pecuniæ causa omnes turpitudines suscipiunt, inst

cenici ne exhibeantur, ne temporibus quidem jejunii Christiani ; quid enim commercii squalori, cum Theatri risu, plausuque ?

, et les postures des hommes avec des Comédies ou sans Comédies « Sui enim corporis ludibrio gestus, et habitus hominum repr

omanus Populus supra se duos ferret. Quid tu C. Marium Consulem (unum enim consulatum accepit, cæteros rapuit) cum Theutonic

, et il est doux de rendre le mal qu’on a reçu. Non, dit Sénèque « At enim ira habet aliquam voluptatem, et dulce est dolore

habet aliquam voluptatem, et dulce est dolorem reddere. Minime ; Non enim ut in beneficiis honestum est merita meritis repe

i suspectu veniat, et animosa videatur, pusilla est, et angusta. Nemo enim non eo a quo se contemptum judicat, minor est : A

prorsus imperant leges, ea isti non verentur in Theatris imitari. Si enim aliquid malum est ; Malum sine dubio est illius i

aut molestum aliquid, non fortis est hominis, sed potius timidi ; est enim mollitudinis laboriosa fugere ; atque non quia re

e Republica si Histriones pretio venales penitus removeantur ; omnes enim pecuniæ vias norunt ; et pecuniæ causa omnes turp

rentur, tamquam peccati fautores : quod videtur esse falsum ; legitur enim in vitis Patrum, quod beato Paphnutio revelatum e

io esset in extrema necessitate, in qua esset ei subveniendum : dicit enim Ambrosius in libro de Officiis, pasce fame morien

enim Ambrosius in libro de Officiis, pasce fame morientem ; quisquis enim pascendo hominem servare poteris, si non paveris,

usas requiras ; sed si ancillam placet habere, abducito quo vis. Mihi enim infelici est maritus, qui debiti fiscalis gratiam

rvenisse, quod celebre Paphnutii nomen inter Monachos habeatur : fuit enim mihi non mediocris studii, ut vitam meam in ejusm

ulis contractus expurgent ; atque ita divinos audiant sermones. Neque enim hic a nobis mediocriter delinquitur.  » S. Chryso

bservatis debitis circunstantiis locorum, temporum, et personam : non enim decet clericum talia exercere de consecr. dist. 5

Nec immerito explodenda est ex omni civili spectaculo Tragœdia. Habet enim in se violentiam quamdam nimiam mixtam desperatio

l, « Theatrorum ratio temporibus nostris minus necesaria est. Fabulæ enim omnes rejectæ, explosæque sunt, et severitate mor

nt pudicitiam, et Christianæ vitæ puritatem. Sed levia sunt hæc, olim enim legenda flagitia præbebantur ; nunc spectanda præ

enim legenda flagitia præbebantur ; nunc spectanda præbentur ; novit enim versutissimus artifex malorum segnius irritate an

ne qua nulli datur æterna a Deo salus, scelus est ingens ; charitatem enim id extinguit : sed cordis munditia, sine qua nemo

fœlicitatem via, vitium, et libidinem in civitatem infundunt : Omnium enim justarum legum, et prudentum Legislatorum finis e

ulos, aunque sea dize, para celebrar fiestas de santos : « Satius est enim domi maneus quam dum putas te celebritates venera

no es rason librar todo este entretenimiento en las Comœdias ; « Vano enim studio numquam emendum est otium. » dize Clemente

ncurso, y gusto que veen en los oyentes, que cierto es notable : « Si enim nullus esset talium spectator, ac fautor, non ess

Thess. 5. v. 21. et 22. « Fratres, nimis timendum esse volo : melius enim non vobis dare securitatem malam. Non dabo quod n

ia tibi contulit ad purgationem vitiorum custodiamque virtutum. Neque enim credimus tibi timendum esse alium ignem purgatori

Proverb. 31. « Consummatus in brevi explevit tempora multa : placita enim erat Deo anima illius ; propter hoc properavit ed

iones, erroresque turbulentos, et superstitiones pene aniles et formæ enim nobis Deorum, et ætates, et vestitus, ornatusque

tam damnosum bonis moribus, quam in aliquo spectaculo desidere. Tunc enim per voluptatem facilius vitia surrepunt. Quid me

no, si quæris, ludi apparitissimi : sed non tui stomachi, conjecturam enim facio de meo. » Cicero lib. 7. Epist. ad Famil. E

ebat alius : cœpitque esse beneficium, quod necessitas fuerat : neque enim a te minore concentu, ut tolleres Pantomimos, qua

ortebat, quos sustulerat malus Princeps ; et tolli restitutos. In his enim quae a malis bene fiunt, hic tenendus est modus,

lectari ? minus est mirandum, quamquam huic causæ id satis est ; sunt enim populi, ac multitudinis comitia ; quare si populo

puto, ut nihil in causa suadendi sequatur præter voluptatem. Præcedat enim semper aliquid necesse est, ut in ludis honor Deo

m. « Dandus est illis deformibus color, idque etiam apud malos : nec enim est quisquam tam malus, ut malus videri velit. »

Astaroth, Beelphegor, et ejusmodi horrendis appellationibus : inquit enim . Unde singuli deorum extiterint an cuncti semper

i neutro modo quales esse dicuntur, sicut quæ de Diis dicuntur. Forte enim neque rectum est ita loqui ; neque vera sunt. » A

Poëtic. cap. 25. « Perturbatis animis introducuntur Dii : accipimus enim Deorum cupiditates, ægritudines, iracundias, nec

abulosa, non unus reperitur modus, per figmentum vera referendi : aut enim contextio narrationis perturpia, et indigna numin

o sunt multa contra dignitatem, et naturam immortalium ficta : in hoc enim est, ut Deus alius ex capite, alius ex femore sit

lere, quæ Sacra, et sacrificia facere quemque par fit. » Ibid. « Ait enim Varro, ea quæ scribunt Poëtæ, minus esse quam ut

idisset, quod infamiam faceret, flagitium alteri. Præclare ! Judiciis enim , ac Magistratuum disceptationibus legitimis propo

n grec. Voyez la 5. Observation du chapitre précédent 2. part. « Quid enim aliud ostendunt illa simulacra, formæ, ætates, se

etudinis suæ, quam disceptatrix illius prohibitionis effecta sit. non enim obsidebat spiritum ejus vinolentia, eamque stimul

stas, quæ est amica justitiæ, improbis actibus violata discedat. Quid enim est tam demens, quam virilem sexum in formam muli

uetudines non observent. » . August. in serm. 2. de Cal. Ianv. « Qui enim aliquid de Paganorum consuetudine in istis diebus

pellant, nec participare qui gentilium observationes custodiunt. Quid enim dæmonibus, cum Christo commune. » Concil. Turon.

« Non liceat Christianis tenere traditiones Gentilium : scriptum est enim  : omnia quæ facitis aut in verbo, aut in opere, o

ncipis æmulabantur, in his beatitudinem humanam constituerent ; erant enim mimi ridiculorum, et execrabiles saltatores, et q

ebrandos. » S. Ambros. in conc. in obit. Valentiniani junioris. « At enim a Rege profecta contristant ? Sed nec illa profec

la profecto gravia ; verum et ipsa multum attulerunt emolumenti, quid enim molesti, dic mihi, factum est ? Quod Orchestram o

ulis contracto perpurgent, atque ita divinos audiant sermones : neque enim hic a nobis mediocriter delinquitur……. Non metuis

ommorationes vitetis, et alios ab his deductos retrahatis. quid. quid enim illic geritur, non est oblectatio, sed pernicies,

cum illis conferas, id si feceris nihil opus est meo sermone ; satis enim fuerit hunc diem cum illo comparasse, ad ostenden

tationes nostras, post tam multasadmonitiones et castigationes, neque enim cessavimus vobis in memoriam revocare tremendum i

, et vermen qui nunquam moritur ; eorum nonnulli qui hæc audiunt (non enim in omnes sententiam fero ; Absit) horum omnium ob

nos qui erga vos omnes paternum affectum exhibere contendimus ? Neque enim hoc solum est quod nobis dolorem inurit, quod inu

in mentem, eos qui hæc faciunt, gravius sibi judicium accersere. Nos enim laborum mercedem a Domino expectamus, quoniam id

tenebras ? aut quæ pars fideli cum infideli ? 2. Cor. 6. v.15. Quanta enim condemnatione dignum censendum est, cum fidelis q

nique sordium genere redundantibus Theatris cum ilis commisceri ? Cur enim , quæso, postquam huc venisti, et animum expurgast

ius, haud dubium impulsore Chrysostomo. » Baron. ad ann. 399. « Ecce enim per gratiam Dei et nos triennium jam habemus, noc

erat Constantinus ille magnus, ipse imprudens restitueret ; Accidisse enim videtur, ut recentis adversus Alaricum apud Polle

e cernebat, quando vos ab hostili terrore securos esse nolebat. Neque enim censebat ille fœlicem esse Rempublicam stantibus

tis ; mala vero quæ patimini, Christianis temporibus imputatis. Neque enim in vestra securitate pacatam rempublicam, sed lux

est spiritualia arma gestantium ; sed diabolo militantium.  Ille est enim ille qui etiam in artem, jocos ludosque digessit,

s, ex quibus risus multo perniciosior est, multoque deterior.  Quando enim mimi illi, atque ridiculi blasphemum, ac turpe qu

ibilis ex hujusmodi voluptate in suum ipsorum caput succendentes. Qui enim laudant illa dicentes, ipsi eis hæc exercere pers

propter hæc merentur subire quod ob ista sancitum est supplicium. Si enim nullus esset talium spectator ac fautor, nec esse

nestum conjugii nomen ac reverendum in illud negotium publicatis. Non enim tam ille delinquit qui illa simulatquam tu præ il

ugere cunctæ prorsus imperant leges, ea isti non verentur imitari. Si enim adulterium malum est ; malum sine dubio est illiu

o iterum de prædictis vos docere, quæ tam cito animo exciderunt ? Hoc enim est quod potissimum me contristat, et bilem mihi

n cap. 2 Genes. « Ab spectaculo et omnes laici prohibeantur : semper enim Christianis omnibus hoc interdictum est, ut ubi b

mo in libera voluntate subsistat sibi divinitus concesa. Corporatorum enim maxime periculum considerandum est qui contra præ

bolis ipsius et cælestibus sacramentis lethalis prævaricatio. Quæ est enim in Baptismo salutari Christianorum prima confessi

s dum ad spectacula remeas, ad Diabolum te redire cognoscas ; utrique enim rei simul renunciasti, et unum utrumque esse dixi

e dixisti. Si ad unum reverteris, ad utrumque remeasti. « Abrenuncio enim , inquis, Diabolo, pompis, spectaculis, et operibu

mus, et totum quod in symbolo sequitur, labefactatur, et nutat. Nihil enim sequens stat, si principale non steterit. » Salvi

conviciis cædat, aut osculantis vultum mucrone transfigat ? interrogo enim omnes potentes ac divites mundi hujus, cujus piac

o per singula ludicrorum loca, universa dæmonum monstra. « Præsident enim sedibus suo cultui dedicatis. Ac per hoc in spect

culis ejusmodi non sola est illecebra, nec sola vitiositas, admisceri enim huic Christianum hominem superstitioni, genus est

roba Syren, desidia, at eam nostris prorogant Histriones. Exoccupatis enim mentibus subrepunt tædia ; se seque non sustinere

quibus qui omnino otiati non possunt, perniciosius occupentur, satius enim fuerat otiari, quam turpiter occupari. » Joannes

t tantum virtutis esset in querimonia, quantum doloris in causa. Quis enim existimare possit, quid primum in his de quibus d

stultitia, an luxuria, an amentia : totum quippe in illis est ? Quid enim aut irreligiosius quam petere aliquid injuria Dei

m conjugii negotium, et venerabile illud Sacramentum prophanatis. Non enim eam ille delinquit qui illa representat quam tu p

talia convenire, dum cogitationes serias delectantur abiicere. Paucos enim ratio capit, et raros probabilis oblectat intenti

Amphiteatri crudelitate, cum atrocitate arenæ, cum luxuria ludi. Deum enim negat, qui talia presumit, fidei Christianæ præva

lis Pontificibus diverso tempore sublata sunt noxia, vel abjecta. Non enim simul omnes in corpore curat medicina languores ;

præbeat, ne Scenici plus, quam nos, videantur habere prudentiæ : illi enim nam optimas sed sibi accommodatissimas fabulas el

illi enim nam optimas sed sibi accommodatissimas fabulas eligunt, qui enim voce freti sunt. Epigonos, Medumque : qui gestum,

Citharœdis   Fibula quid præstat ? » Martialis lib. 14. Epg. « Non enim consentaneum putabatur cum easdem artes, eosdemqu

ipsum excitemur ; sed plerumque etiam contrarium evenire solet. Opere enim ipso delectamur, ejus authorem contemnimus, ac de

despicimus ; quemadmodum in suavissimis unguentis, ac purpuris ; iis enim oblectamur ; tinctiores vero, et unguentarios, il

et Ismeniam optimum esse tibicinem ; at homo nequam est, inquit ; non enim , si probus foret, tibicen esset. » Plutarchus ibi

cum diabolo apud spectacula communicando, a Domino exciderunt ? Nemo enim potest duobus dominis servire : quid luci, cum te

ausa ; id est, pronuntiaturus Comœdiam, vel Satyram. » Glossa. « Eos enim qui quæstus causa in certamina descendunt, et omn

s et Cassius responderunt omnino artem ludicram non facere ; virtutis enim gratia hoc facere. » L. 4. Athletas ff. de iis qu

i illi quoque, quos ab altera juris, liberos audimus agitatores : sic enim dicere videtur diversa in codice constitutio, et

us et Cassius responderunt omnino artem ludicram non facere, virtutis enim gratia hoc facere, et generaliter ita omnes opina

it. Ad quod edictum ita rescripsit Ulpianus ibid. l. 2. §. ultim. Eos enim qui quæstus causa in certamina descendunt, et omn

us pacis ac belli legatum ad Philippum Athenienses sæpe miserunt. Non enim consentaneum putabatur, cum easdem artes, easdemq

meranda prudentia. Sed vellem se ipsa loqueretur, se imitaretur. Ecce enim recte quisquis civium Romanorum esse Scenicus ele

ricula, et extremam in omnibus exigebant circonspectionem : turpitudo enim , inquit et stultiloquium, et scurrilitas non exea

tim si plures, aut diversos ponunt, minime inter se concordes. Frater enim apud illos cum fratre contendit, et pater adversu

, alter ad alterius spectaculum. Hic perperam jam agit consilium. Dum enim lasciviunt oculi, calescunt appetitiones, et ocul

mata, quæ scurrilitatibus, verbisque temere profusis plena sunt. Quod enim turpe factum, non ostenditur in Theatris ? Quod a

icemus non sapere civitates, quibus ludus habetur pro re seria. Neque enim ludi sunt inanis gloriæ cupiditates crudeles, quæ

mplius sunt ludi. Vano etiam studio numquam emendum est otium : neque enim qui sapit, id quod est jucundum, ei quod est meli

iandi rationem, assequi per patriam consuetudinem non licuit. Nostris enim hominibus non probantur ii qui multas linguas add

œlesti numine qui illam temere attrectare non sunt veriti. Theopompum enim volentem inde quædam suis scriptis inserere, ment

t in hoc viscera misericordiæ, quia tibi homo peccator occurrit, tibi enim homo occurrit. Cum dico, occurrit tibi homo pecca

l noscere, de solis Circorum, ac Theatrorum impuritatibus dico. Talia enim sunt quæ illic fiunt, ut ea non solum dicere, sed

iam explicare ea quispiam atque eloqui, salvo pudore non valeat. Quis enim integro verecundiæ statu dicere queat illas rerum

iæ et Tragœdiæ horum meliora Poëmata. »Tertull. de Spectac. « Melius enim erat illis non cognoscere viam Justitiæ, quam pos

ore inquietare. Huic quomodo cum spectaculis poterit convenire ? omne enim spectaculum sine concussione spiritus non est. Ub

venire ? omne enim spectaculum sine concussione spiritus non est. Ubi enim voluptas, ibi et studium, per quod scilicet volup

ane nutritus quantus ei potuit per nostras angustias dispensari. Quid enim aliud dicendum est eis, qui cum sint iniqui et im

ti non sunt, appellantur, quid in se habeant liberale noscatur. Neque enim habeat congruum libertati, nisi quod habeat congr

onant libertati. » S. Augustin. Epist. 131. Memorio Episcopo. « Quid enim est, nisi miserabilis insania ? nam eo magis eis

amenta inanium fabularum mentem excitant ad incentiva libidinum ; Non enim solum thura offerendo dæmonibus immolatur ; sed e

pus Gentilium libros non legat. » Concil. 4. Carthag. can. 16. « Qui enim loci sui necessitate exigitur summa dicere, hac e

morientem, Deus meus, vita mea, siccis oculis ferrem miserrimus. Quid enim miserius misero non miserante seipsum, et flente

quæ fiebat non amando te. » S. Augustin. 1. Confess. cap. 13. « Non enim uno modo sacrificatur transgressoribus Angelis. »

erumque ex Poëtarum lectione primæ discentium ætates imbuuntur. Turpe enim et indecorum prorsus existimbat, Tragicis fœminar

uam aliud per legislatorem exterminanda est de civitate : ex turpiter enim loquendi licentia, sequitur et turpiter facere. P

jamborum, neque Comœdiarum spectatores esse sinat Legislator : Omnia enim prima nos magis delectant. Quapropter oportet a p

tur mulier veste virili ; nec vir utatur veste fœminea : abominabilis enim est apud Deum qui facit hæc. » Tertull. in libro

ionis sanctitate pugnare, neque minus dedecus Reipublicæ afferre. Qui enim conveniat ab hominibus turpibus divorum res gesta

dum eatenus, qua pronunciandi scientiam futurus Orator desiderat. Non enim puerum, quem in hoc instituimus, aut fœmineæ voci

es. Ne gestus quidem omnis, ac motus a Comœdis petendus est. Quamquam enim utrumque eorum ad quemdam modum præstare debet Or

etur mulier veste virili, nec vir utatur veste fœminea ; abominabilis enim apud Deum est qui facit hæc. » Deuter. 22. v. 5.

i vere discutias, incongruum est quod ipsa etiam abhorret natura. Cur enim , homo, non vis videri esse quod natus es ? cur al

e e Republica si Histriones pretio venales penitus removeantur. Omnes enim pecuniæ causa omnes turpitudines suscipiunt, inst

cenici ne exhibeantur, ne temporibus quidem jejunii Christiani ; quid enim commercii squalori, cum Theatri risu, plausuque ?

. » Azor. instit. moral. part. 2. lib. 9. cap. 9. Joculatores. « Sui enim corporis ludibrio gestus, et habitus hominum repr

omanus Populus supra se duos ferret. Quid tu C. Marium Consulem (unum enim consulatum accepit, cæteros rapuit) cum Theutonic

s reddat. » Seneca Epist. 95. Acte 1. Scene 1. Acte 1. Scene 1. « At enim ira habet aliquam voluptatem, et dulce est dolore

habet aliquam voluptatem, et dulce est dolorem reddere. Minime ; Non enim ut in beneficiis honestum est merita meritis repe

i suspectu veniat, et animosa videatur, pusilla est, et angusta. Nemo enim non eo a quo se contemptum judicat, minor est : A

prorsus imperant leges, ea isti non verentur in Theatris imitari. Si enim aliquid malum est ; Malum sine dubio est illius i

aut molestum aliquid, non fortis est hominis, sed potius timidi ; est enim mollitudinis laboriosa fugere ; atque non quia re

e Republica si Histriones pretio venales penitus removeantur ; omnes enim pecuniæ vias norunt ; et pecuniæ causa omnes turp

rentur, tamquam peccati fautores : quod videtur esse falsum ; legitur enim in vitis Patrum, quod beato Paphnutio revelatum e

io esset in extrema necessitate, in qua esset ei subveniendum : dicit enim Ambrosius in libro de Officiis, pasce fame morien

enim Ambrosius in libro de Officiis, pasce fame morientem ; quisquis enim pascendo hominem servare poteris, si non paveris,

usas requiras ; sed si ancillam placet habere, abducito quo vis. Mihi enim infelici est maritus, qui debiti fiscalis gratiam

rvenisse, quod celebre Paphnutii nomen inter Monachos habeatur : fuit enim mihi non mediocris studii, ut vitam meam in ejusm

ulis contractus expurgent ; atque ita divinos audiant sermones. Neque enim hic a nobis mediocriter delinquitur.  » S. Chryso

bservatis debitis circunstantiis locorum, temporum, et personam : non enim decet clericum talia exercere de consecr. dist. 5

Nec immerito explodenda est ex omni civili spectaculo Tragœdia. Habet enim in se violentiam quamdam nimiam mixtam desperatio

6. « Theatrorum ratio temporibus nostris minus necesaria est. Fabulæ enim omnes rejectæ, explosæque sunt, et severitate mor

nt pudicitiam, et Christianæ vitæ puritatem. Sed levia sunt hæc, olim enim legenda flagitia præbebantur ; nunc spectanda præ

enim legenda flagitia præbebantur ; nunc spectanda præbentur ; novit enim versutissimus artifex malorum segnius irritate an

ne qua nulli datur æterna a Deo salus, scelus est ingens ; charitatem enim id extinguit : sed cordis munditia, sine qua nemo

fœlicitatem via, vitium, et libidinem in civitatem infundunt : Omnium enim justarum legum, et prudentum Legislatorum finis e

ulos, aunque sea dize, para celebrar fiestas de santos : « Satius est enim domi maneus quam dum putas te celebritates venera

no es rason librar todo este entretenimiento en las Comœdias ; « Vano enim studio numquam emendum est otium. » dize Clemente

ncurso, y gusto que veen en los oyentes, que cierto es notable : « Si enim nullus esset talium spectator, ac fautor, non ess

imi Senatores, Cæterique omnium ordinum Auditores ornatissimi. Ex quo enim tempore Musa Dramatica humanas calamitates, vel i

Ea, ni fallor, quæ præceptis vel exemplis instructa sit idoneis. Quid enim est quòd Philosophia, quid est quòd Historia in S

ola, præsertim veteri, nemo dubitat quin præceptis morum abundet. Cùm enim spectet hominem in omni vitæ genere, hoc est vel

pertus est. Parciùs ex eo quidem ac reverentiùs præcepta depromet. Ut enim in medicamentis quibusdam auri usus est, sed raru

si fortè aliter suadeat gravitas morbi, vel argumenti sanctitas. Tunc enim ad instillandum pietatis studium, vel odium impie

, dissimulanter, omisso præceptoris & præceptionis nomine ? Sumus enim puerorum similes, quotquot animo ægrotamus ; fall

ad veritatem & virtutem trahit alliciendo, non evincendo ? Sumus enim libertatis retinentes ; invitari malumus, quàm ex

qui nos emendat humaniter, & nostris indolet animi morbis : Sumus enim curatu difficiles, medicos volumus qui nos sciant

nostram stomachosè increpas, & cum indignatione. Non miror. Quis enim stoliditatem nostram patienter ferat ? Verùm an m

dè Poëta Comicus, qui nos arguit jocosè, & ridendo corripit ? Sic enim sumus plerique omnes, iracundiam ridemus, irrisio

hat quodammodo Musa dramatica, & Historiam longè superat. Si quid enim splendoris habent exempla quædam, vel cum leguntu

loquuntur, elato spiritu, sonorâ voce, & eloquente gestu ? Talia enim exhibentur in scena. Ibi omnia sic exprimuntur ad

ipsà Philosophiâ judice, & Historiâ teste comprobatum est ? Quid enim suit, quòd ille oraculi voce, id est populi suffr

iaco ? Illumne suapte naturâ nocivum existimes ? Nequaquam certè : ut enim ad mollia & lasciva inflecti, sic ad severa &

hominis mitior indoles, sive ita suaderet laudis acrior æmulatio. Cùm enim Cornelium jam pridem in scena Tragica regnantem æ

prorsus institutio, dum ad bonos mores erudias. Quid si autem, (dicam enim quod non spectavi quidem, sed de te sæpius inaudi

in hominibus præsertim Theatro deditis) suam culpam intelligere. Quis enim credat Actores quoque sive Tragicos, sive Comicos

quidem facere deceat, sed aliquando facere vix credibile est. Quotus enim quisque illorum est, qui in exhibendo Dramate qua

i culpam dico in iis præcipuam, ac prope universam residere. Quicquid enim Auctores in scribendo, quidquid Actores in repræs

in scena quærant illecebras, alios ludos, alia oblectamenta. Quorsum enim ad Theatra convolant tot pueri indulgentiâ patern

tantius lib. 6. Institut. Divin. cap. 20., Saint Chrysostome,« Cuncta enim simpliciter quæ ibi fiunt sunt turpissima, omnia

nt alter ad alterius spectaculum, hic perperam agitur concilium ; dum enim lasciviunt oculi, calescunt appetitiones, et ocul

equitia verbisque obscænis, et vanis temere profusis plena sunt. Quid enim turpe factum non ostenditur in theatro, quod aute

t quod vobis satis sit dicam, voluptates per sensus eripiunt. Oportet enim nec oculos spectaculis, nec vanis præstigiatorum

us tradere, nec per aures animarum corruptricem melodiam haurire, hoc enim musicæ genus servitutis et ignobilitatis fructus

ulis contracto perpurgent, atque ita divinos audiant sermones : neque enim hoc a nobis mediocriter delinquitur. »  : J’exhor

uibus qui omninò otiari non possunt, perniciosiùs occupantur : satius enim fuerat otiari, quàm turpiter occupari. » . « Dans

nt, corrigere in animum induxerunt, nec si velint id possint ; mimica enim eorum ars natura tantummodo ad nocendum comparat.

t l’Empereur Justinien Justin. Imp. ff. vers. finem. §. Illud. « Quis enim ludos appellat eos, ex quibus crimina oriuntur ? 

es ni les Comédies : car S. Gregor. Nyss. in vita S. Macrinæ. « Turpe enim et indecorum existimabat tragicis fœminarum pertu

gnard en 1694. Lactantius lib. 6. Institut. Divin. cap. 20. « Cuncta enim simpliciter quæ ibi fiunt sunt turpissima, omnia

nt alter ad alterius spectaculum, hic perperam agitur concilium ; dum enim lasciviunt oculi, calescunt appetitiones, et ocul

equitia verbisque obscænis, et vanis temere profusis plena sunt. Quid enim turpe factum non ostenditur in theatro, quod aute

t quod vobis satis sit dicam, voluptates per sensus eripiunt. Oportet enim nec oculos spectaculis, nec vanis præstigiatorum

us tradere, nec per aures animarum corruptricem melodiam haurire, hoc enim musicæ genus servitutis et ignobilitatis fructus

ulis contracto perpurgent, atque ita divinos audiant sermones : neque enim hoc a nobis mediocriter delinquitur. » S. Aug.

uibus qui omninò otiari non possunt, perniciosiùs occupantur : satius enim fuerat otiari, quàm turpiter occupari. » In vit

nt, corrigere in animum induxerunt, nec si velint id possint ; mimica enim eorum ars natura tantummodo ad nocendum comparat.

solent comparare. » Justin. Imp. ff. vers. finem. §. Illud. « Quis enim ludos appellat eos, ex quibus crimina oriuntur ? 

uam rem turpissimam. » S. Gregor. Nyss. in vita S. Macrinæ. « Turpe enim et indecorum existimabat tragicis fœminarum pertu

quitiâ, verbis obscœnis & vanis temerò profusis plena sunt : quod enim turpe factum non ostenditur in Theatris, quod ver

am. Lentulius dit la même chose, Lib. de Spectac. cap. 27. 1. Umbræ enim transitus est tempus nostrum… Venite ergò & f

s veniant, blanditur illis per oculorum & aurium voluptatem. Quod enim Spectaculum sine idolo, quis ludus sine sacrifici

n y trouve, sous lequel les vices se glissent dans notre cœur. « Tunc enim per voluptatem facilius vitia surrepunt. » Ce qui

, ainsi que nous l’avons vu, et que l’a remarqué Tertulliena. « Facit enim hoc ad originis maculam, ne bonum existimes, quod

o, si aliquid pater ipsius jusserit contra Dominum Deum ipsius. Neque enim debet irasci pater quando sic ei præponitur Deus.

o, si aliquid pater ipsius jusserit contra Dominum Deum ipsius. Neque enim debet irasci pater quando sic ei præponitur Deus.

. 1. [NDA] « Ad amicum etsi produxeris gladium, non desperes ; est enim regressus ad amicum. Si aperueris os triste, non

st enim regressus ad amicum. Si aperueris os triste, non timeas ; est enim concordatio : excepto convitio, et improperio, et

[S. Jean Chrysostome, 38e homélie sur le chap. 11 de Matth], « Cuncta enim simpliciter quæ ibi fiunt sunt turpissima. Omnia

c gaudentes tunc parites lugeamus. » 24. [NDA] Ibid., c. 29. « Quid enim jucundius quam Dei patris et Domini reconciliatio

ant alter ad alterius spectaculum, hic perperam agitur Concilium, dum enim lasciviunt oculi, calescunt appetitiones, et ocul

quitia verbisque obscaenis et vania temere profusis plena sunt ; quid enim turpe factum non ostenditur in Theatris, quod aut

t quod vobis satis sit dicam, voluptates per sensus eripiunt. Oportet enim nec oculos Spectaculis, nec vanis praestigiatorum

s tradere, nec per aures animarum corruptricem melodiam haurire ; hoc enim musicae genus servitutis et ignobilitatis fructus

aculis contracto purgarent, atque ita divinos audiant sermones, neque enim hic a nobis mediocriter delinquitur. » 36. [NDA

uibus qui omnino otiari non possunt, perniciosius occupentur ; satius enim fuerat otiari, quam turpiter occupari. » 60. [N

unt, corrigere in animum induxerunt, nec si velint id possint, mimica enim eorum ars natura tantummodo ad nocendum comparat.

. ff vers. finem § Illud. [Code Justinien, I, 17, § 9 ‘Illud’] « Quis enim ludos appellet eos ex quibus crimina oriuntur ? »

Macrina [S. Grégoire de Nysse dans la Vie de Sainte Macrine]. « Turpe enim et indecorum existimabat tragicis foeminarum pert

solum sibi nocentes ; sed et Religiosorum officiis perstrepentes. Hoc enim ut ab omni Hispania (in Decreto legitur ab omnibu

solum sibi nocentes ; sed et Religiosorum officiis perstrepentes. Hoc enim ut ab omni Hispania (in Decreto legitur ab omnibu

pour les choses sérieuses plutôt que pour jouer & folâtrer. Neque enim ita generati à naturâ sumus ut ad ludum & joc

mitateurs enjoués, perpetuæ festivitatis ars non desideratur ; natura enim fingit homines & creat imitatores, & narr

, celebresque ruinas, Et malè sopitos animorum eventilat ignes. Intùs enim se inspirat agens, captivaque versans Mulcet cord

nforme à la raison, plaît à tous ceux qui aiment la vérité, Veritatis enim amator suave clamat esse quod verum est 15. Voilà

ne peut échapper au feu qui le consume. Me tamen urit amor ; quis enim modus adsit amori ! Virg. Egl. 2. Un pas h

cis & verbi Dei Ministris jure dedecus hoc poterit objici. Optimè enim intelligunt quid deceat venerandum hunc ordinem,

stamment le caractere contre le torrent du plus grand nombre ; Heroem enim non una virtus efficit, sed multiplex. On sçait q

sus-Christ ; ce sont donc des œuvres de Satan, dit Tertullien : Nihil enim non diaboli est, quidquid non Dei est…. Hoc ergo

pièque educatus, citiùs heu ! charitatem primam reliquit. Fascinatio enim nugacitatis seculi hujusce juvenis obscuravit bon

runt. Speciem mulieris multi admirati reprobi facti sunt : colloquium enim illius quasi ignis exardescit. Ecclesiastes VII.

am detestandas artes exercuerint, sacra Communio deneganda erit ; nec enim evangelicæ disciplinæ congruit, ut pudor & ho

in c. nullus d. 44. Clerici Larvas ante se fieri non permittunt ; hoc enim diabolicum est. L. Consensu C. de Repud. Vir dim

s de Histrionibus, Si sunt infames, cur in eos tot sumptus facis ? Si enim sunt infames, oportuit eos urbe exigi, non de pub

& in hac professione permanserit. Just. Imp. in Prœmio ff. Quis enim ludos appellet eos ex quibus crimina oriuntur ?

agiorum impiorum æstuario ? Recogita quid de te fiat in Cœlo. Dubitas enim illo momento quo in diaboli ecclesia fueris, omne

linam ; in Scenicis etiam non minor furor, turpitudo prolixior ; nunc enim Mimus vel exponit adulteria, vel monstrat : nunc

ns turpiloquia potest habere mundam mentem ? Salvianus lib. 6. Nihil enim ferme flagitiosum est quod in spectaculis non sit

pompis diaboli, quibus resignasti ? Amator Christi noli falli ; odit enim Deus tales, nec inter suos cognoscit professores,

hestram, babylonicam fornacem. Idem. hom. 39. in cap. 11. Matth. Non enim ignoramus quot ibi fornicationes peragantur, quot

m nosse, ut eos sacris vestibulis arceam. Et statim de iisdem : Neque enim tam grave est delinquere, quàm post delictum de r

d iniquitatem evertetis, ac omnem civitatis pestem extinguetis : hinc enim seditiones excitantur, hinc tumultus oriuntur. B

x hoc scilicet quòd aspiciendo faciunt aliquod secundùm se malum. Lex enim naturalis non distinguit inter Clericos & Lai

rebus non eadem quæ nos, sed contraria sæpe concionemini. Insaniremus enim & nos omnino & civitas omnis, si antequam

tam damnorum bonis moribus, quàm in aliquo spectaculo desidere : tunc enim per voluptatem faciliùs vitia subrepunt. Quid me

intrinsecè & ex se lethalia, nec ideo mala, quia prohibita. Nefas enim ludi causâ, qui ad animi remissionem conceditur,

tur Matth. 5. ita quem mox citavimus Paul. Comitolus & rectè, Quæ enim cordis munditia, iis quibus immundæ aures, plena

r coinquinatum ? Dicent fortasse : rigidior es, qui hæc doces ; neque enim tam minuta mundities à sæcularibus extorquenda. V

mponuntur ; idque quia sciunt his incautam multitudinem allici. Omnes enim pecuniæ vias norunt, nullas omittunt, ut adolesce

m cooperentur, & in eorumdem crimen influant, manifestum sit. Nil enim magis loquenti cooperatur, quàm audiens ; quique

tantùm quia inspectores, mortaliter contrà caritatem peccare : neque enim excommunicatio in eos jaciretur : Histriones verò

tione convinceris, sive Duelli spectator sis, sive Histrionum ; licet enim inspectio utrobique non intrinsecè mala, tamen qu

Peccant præterea mortaliter Spectatores, ratione scandali. Scandalum enim est dictum, vel factum minus rectum præbens occas

m tibi contraxisti, qui causam mali committendi aliis præbuisti ? Qui enim ibi corrumpuntur tam viri quàm mulieres, omnes co

s christianam dedicere modestiam, verecundiam, honestatem : Quale est enim (inquit Tertullianus) de Ecclesia Dei in diaboli

iis, quibus se immiscet, plurimi & ut plurimum corruunt. Nunquam enim tam securus adstabit quis, ut minimè timere debea

t lethali crimine adstrictus ob folum impiorum consortium. Peccantium enim societas proxima peccandi occasio est. Tertullian

escentem, non virum, non puellam, non matronam, non senem : difficilè enim ejusmodi illecebræ, sensusque delinimenta & a

p. de Spectaculis : An major corruptela morum excogitari potest ? Quæ enim in scena per imaginem aguntur, peractâ fabulâ cum

ansitus. Quasi per risum stultus operatur zelus, ait Salomon ; turpia enim atque inhonesta factu dictuque dum ridemus, adpro

m expende : qui de spectaculorum inspectoribus omnino sic : Tanta est enim vis voluptatum, ut & ignorantiam protelet in

s, nec ejusmodi viam lasciviis & obscenitatibus aperiant : facilè enim in tam brevi intervallo ab acuminum & verboru

atum, ingentem tamen auctoritatem habere, minimè dubitandum est ; nec enim unquam sanctissimos Patres spectatores excommunic

veteres Patres adeo horruerunt, quia nostris inhonestiora : mulieres enim in omnium oculis nudari solitas, ut ætatem omnem

cero, Quintilianus, infinita magis audita delectare quàm lecta. Neque enim (inquit ille) tam refert qualia sint quæ intra no

ad lupanaria. Qui suscepti laboris fructus erit multò maximus. Erunt enim qui gravitate cognitâ desinant peccare, salutemqu

citiâ agunt. Litterarum secreta viri pariter ac fœminæ ignorant. Nemo enim illìc vitia ridet, nec corrumpere & corrumpi

ant, ut nec serio nec joco quidquam audirent repugnans legibus. Leges enim prohibent stupra, incestum, adulteria : prohibent

i voluptatis…. Nec libidine dominante temperantiæ locus est : impedit enim consilium voluptas rationi inimica : ac mentis, u

circumscribantur, & finibus quos nemo impunè transgrediatur. Quid enim juvat leges scribere, quarum nulla futura est obs

t tam damnosum bonis moribus quàm in aliquo Spectaculo desidere. Tunc enim per voluptatem faciliùs vitia surrepunt. Quid me

itii particeps. Cæteris specimen esto. Quod si est, tenemus omnia. Ut enim cupiditatibus Principum, & vitiis infici sole

tem difficile factu est, nisi educatione quâdam & disciplinâ. Non enim de hoc Senatu, nec his de hominibus qui nunc sunt

Senatores perpetuos, nolle verò se molestos esse Ordinibus : comitia enim esse molesta Populo & sumptuosa ; se velle cu

talia convenire, dùm cogitationes serias delectantur abjicere. Paucos enim ratio capit, & raros probabilis oblectat inte

ume. 117. Audiamus : Time Deum, & mandata ejus observa. Hoc est enim omnis homo. Magnus est judex, & potens est in

ui nihil in vita nisi laudandum aut fecit, aut dixit ac sensit. Neque enim quisquam hoc Scipione elegantiùs intervalla negot

n Scena quærant illecebras, alios ludos, alia oblectamenta. Quorsum enim ad Theatra conuolant tot pueri indulgentiâ patern

homo sit aliquid, convertit se ad illum à quo creatus est. Recedendo enim frigescit ; accedendo fervescit ; recedendo teneb

cedendo fervescit ; recedendo tenebrescit, accedendo clarescit. A quo enim habet ut sit, apud illum habet ut ei benè sit. Ut

apporté page 286 du Livre de M. de Voisin, ci-devant cité. 332. Non enim puerum, quem in pronuntiandi scientiâ instituimus

es. Ne gestus quidem omnis, ac motus à Comœdis petendus est. Quamquam enim utrumque eorum ad quemdam modum præstare debet Or

ata sumere lance juvat. Ovid. Lib. 3, Ep. 5 ex Ponto. 366. Erit enim tempus, cùm sanam doctrinam non sustinebunt ; sed

s et les Ordonnances Civiles peuvent imprimer dans leur esprit.« Ideo enim potestatis culmina tenet, ut per eandem potestate

gis est dicendus canis impudicus, quam Episcopus. » S. Greg. « Ideo enim potestatis culmina tenet, ut per eandem potestate

omnem omnino Christianum cum mulieribus Lavacra habere communia. Hæc enim prima apud Gentiles reprehensio. » Saint Clément

ommunia aperta sunt balnea et inde exuuntur ad intemperantiam (a visu enim amor proficiscitur, (perinde ac si sit eis pudor

imum ad maiora confirmes, laudandum, ut sensti Anacharsis  : requieti enim ludus est similis; requiete autem, et laxamento i

i salti, di canti, e di balli, « saltando, canendo, choros agendo hos enim descendens e monte vidit Moses c. 32. 6. », come

nt; ut neco serio nec joco quicquam audirent repugnans legibus. Leges enim prohibent stupra, incestum et adulteria: prohiben

m, quæ fugere cuncte imperant leges, ea isti non verentur imitari: si enim adulterium malum est, malum est sine dubio eius i

contra legem divinam et naturalem. Cap. finali de consuetudine. Sicut enim ius divinum non potest tolli per legem humanam; i

non potest in reliqua fidem facere, maxime si ratio adversetur. Illa enim vitia, quæ capitalia a summa turpitudine dicuntur

tam damnosum bonis moribus, quam in spectaculo aliquo desidere, tunc enim per voluptatem facilius vitia subrepunt. »Ep. 7.

tum aliquod reprasentans, et reprasentando movens ad aliquid. Antiqui enim habebans aliquas Fabulas accommodatas aliquibus v

rive. « AbsconditHo. Quod non simus affixi. se Dæmon,volut Latro: nec enim . quis aliter illi consentiret; nemo enim respici

. se Dæmon,volut Latro: nec enim . quis aliter illi consentiret; nemo enim respiciens ad malum operatur: sed hoc aliqua circ

i, non videtur habere propositum efficax non peccandi: ex obligatione enim vitandi peccatotum sequi videtur obligatio vitand

ibus: nec eiusmodi viam lascivis, et obscænitatibus aperianto: facile enim in tam brevi interovallo ab acuminum, et verborum

uloque venamur, et captarum quoque. Illarum sollecita posset est sape enim laniant Dominos ita etiam habentes magnas volupta

a battezzata, e fedele, rispose arditamente « Iustissime feci: in meo enim eam inveni ». Con giustissimo titolo vi sono entr

d agendum, ipsa tibi Natura Lex, ipsa Ratio ipse Deus ostendet: neque enim aut minor tua erit gloria, si felix eris cum pauc

ca. « Quid tibi vitandum precipue existimes, quaris et turbam: nondum enim illi te tuto committeris. Que maior est populus,

tam damnosum bonis moribus, quam in aliquo Spectaculo desidere: tunc enim per voluptatem facilius Vitia surrepunt. Quid tu

e consolationem, si virum faceret peccati suoi participem: quodammodo enim naturale est, unum quemque velle sine in Vitis, s

ibi Comites ad supplicium, nec gaudeant; quia plures invernerint: non enim propterea minus ardebunt quia cum multis ardebunt

: non enim propterea minus ardebunt quia cum multis ardebunt. Non est enim hoc sanitatis certum consilium sed mallevolentia

tantum; quia ipsi sunt motium, ut hic, et nunc Fabula agatur. Comedus enim sine sufficienti Auditorio non aget Fabulam: hoc

aget Fabulam: hoc autem sufficiens Auditorium conflant primi; quando enim sunt satis multi, propter illos solos agetur Fabu

illius Actionis, et non obiectum per accidens, sed per se; singulorum enim pecuniam per se amat Comedus, ita ut Fabulam sit

nem illorum in particulari, et distritbutive loquendo, peccet, neque enim peccatur voluntate communi, hoc est, una per aggr

, licet eximatur a concorsu damni iam determinati ad existendum: sola enim voluntate, et consensu contrahitur malitia, licet

en Decreto Gratiani. « Non omnis ignorans immunis est a pænæ  : ille enim ignorans potest excusari a pena, qui, a quo disce

biecto ipsius; sed sufficit, esse cognitam directe, vel indirecte: id enim fatis est ad voluntarium; et malum consurgit ex q

simum; non amplius peccandi propositum situm habe, et sanaberis Deuso enim potentium Deus est. ». Punto decimo ottavo. Se l

vezza delle anime; e stimano, credo io, di far minor peccato. « Peius enim fortasse est, dice l’Eminentissimo de Lugo, viola

tum notum, quam nolle illud cognoscer, ut sine remorsu violetur: plus enim reverentia, et timoris ostenditur in secundo casu

simile al morso dell’Aspido, che quasi dilettando uccide. « Percussus enim ab Aspide quasi delectatus vadit in insomnum, e p

Vizi « si invita ratione caperint, intvita perseverabunt: facilius e enim initia allorum prohibere, quam impetum regere: fa

Qui mel multum comedit, scrive S. Gregorio, non est ei bonum, dulcedo enim mellis si plus quam necesse est, sumitur, unde de

berales, inonestos: iquales exercent Mimi, Histriones, et Scurra: his enim non consortatur animus in speculabili bus,et agib

edecere Cristianos, qua nihil spectat, praterqua ut risum excitet. Si enim ulterius aliò referatur, u. g. ad onestam recreat

o, che gustano, e se ne rallegrano, possono temer di peggio: « turpia enim atque innonesta factu, dictuque dum ridemus, appr

de Histrione ridet? Forte qui pecunias effundit, vanior est: quoties enim Histriones de se Dominos ridentes vident, toties

umpsi de qua tibi sum redditurus rationem, quomodo expenderim; nullum enim a te est mihi tempus impensum, cuius non sit mihi

elatum; ingentem tamen autoritatem habere, minime dubitandum est: nec enim unquam Sanctissimos Patres Spectatores excomunica

ter rogovos omnes, ut et ipsi vitetis, et alios retrahatis; quic quid enim illic geritur, non est oblectatio, sed pernicies,

e il P. Giovanni Mariana, e dà la ragione aggiungendo; « Eruntcap. 6. enim , qui gravitate cognita desinant peccare; salutem:

cunicoli, et leti, in suis statiionibus tripudiare videbantur. Multi enim cretalis, ac male ferruminatis argumentis illecti

he sono nel Vizio si ritirino dalla Moltitudine de’ Viziosi. « Multos enim vidimus, scrive Gio. Francesco Pico, qui cum rect

r culpa, dice S. Isidoro, manifeste, quam occulte peccare: dupliciter enim reus est, qui aperte delinquit; qua et agit, et d

da; e godono di ricrearsi con il trattenimento della Commedia . « Non enim omnes sunt Monachi. » Rispondo. La Commedia è una

Paranesi p. 32., quando, scrisse. « Rigidior es, qui hæc doces; neque enim tam minuta mundities a secularibus extorquenda. »

ores appellem, quam ipsos Simulacrorum, Idorumque cultres? Persimtlis enim horum, et quadam ex parte peior est causa, quam s

ntrari al Salvatore, quasi, che possano appellarsi Anticristi, « Quid enim isti simile habent Salvatori, ut salutem ex eo de

« Interdum ex opere interpretor indolem naturumque Scriptoris: didici enim ex Aristotele, Poetarum precipuè locubrationes pa

et, istitam libenter tam cerebò, tamq diu, atq otiosè revoluntur? hæc enim duo sunt, qua mihi suspectam reddunt istorium Sap

eloquenter, et docte conscripsisti, neque admirati satis possum habet enim sine mollitie, et impudicitia salem, ac leporem e

er vera Poemata, quales interprbas Matronas fornicaria Meretrices ego enim Poema vernum, et quod omne punctumo ferre possit

st hoc genus toxici, et liberalissime quacumque sparsum reperies: nec enim uno tantum idiomate obscenitas in libros irrepsit

t tamquam sibilus, quo inestavit nobilim aulicorum ingenia: sparserat enim eo in Libro, quisquis fuit auctor, amores fedos,

e subito lo restituì ad Isichio, dicendo « Accipe Librum tuum: neque enim ex eo tantum utilitatis capi quantum detrimenti. 

osa che possa invitare alla lezione loro una persona virtuosa. « Quid enim habent, scrive lo Strada, quod ad legendum invita

aute agendum esse Adolescentum in amatoriarum rerum Lectione, indigne enim vero ferunt superovacanea monentem, et tantum non

ffumamus, velati qui venenacum melle concinnant; atque occultant. Ibi enim bellum est sine Precone, adulteria presertim, stu

t qui hoc andet: et satis mihi compertum est, quod non obtinet: illos enim , qui similibus vanitatibus involuti ad orazione a

onde. « Nimirum discere vis bene loqui, et male vivere. Ex abundantia enim cordiso os loquitur. Et quid opus aurum in hoc lu

facilis ad Hereses transitus est,·et unde omnes Heretici capere: nec enim transitus ad Hareses a caritate, et humilitate, a

Historie, dicendo. « Evolvere ne unquam cesses Historias veterum: ibi enim reperies sine labore, qua ali magno cum labore co

urrerint errata; quod, et Gentes etiam sape numero observauerunt. Sic enim vetustus antor Hippocrates Medicus, sic Sofigenes

remque et ad omne virtùtis opus peragendum promptiorem efficient. Que enim ita animum dissolunt, ut omnem ab eo modestia, ac

ctos (Ephes. 5. 3. 6.). Nemo vos seducat inanibus verbis, propter hæc enim venit, græce ἔρχεται, ira Dei in filios diffident

pas permis de se souiller par des Spectacles de cette nature, neque enim fas est hujusmodi Spectaculis fœdari. Le I. Conc

suæ rectitudinis emollire solent, in cachinnos ora dissolvere : neque enim fas est hujusmodi Spectaculis fœdari. Concil. Par

5. pag. 5a. 1. Extr. comm. Lib. 2. de judiciis Capunicum. 2. Nefas enim sit sæculari cuilibet Magistratui prohibere eccle

Vanitas extranea est nobis. Tertul. Lib. de Spect. cap. 15. 1. Si enim nullus esset talium Spectatorant Fautor, nec esse

ath. 2. in Theatro sedent ut videant quæ imitari probrosum est : si enim laudas Atlhetam, cur non fis Atlheta ? Si autem f

cùm laudas, imitaris. S. Chrys. Hom. 71. ad popul. Anthioch. 1. Non enim tam ille deliquit qui illa simulat, quàm tu præ i

ens. C’est ce que vous avez dû avoir appris de votre Cicéron : « Nemo enim , dit-il, ferè saltat sobrius, nisi insant. » Que

jeux qui se font en l’honneur des Dieux L. I. Saturn[alia].. « Sacra enim celebritas est vel quum ludi in honorem aguntur D

sunt aut dicenda ? non attingam tragicos aut togatas nostras : habent enim hæ quoque aliquid severitatis, et sunt inter Comœ

Religionis et Christianæ legis reverentia suæ fidei mancipavit : eas enim quas melior vivendi usus vinculo naturalis condit

e. « Si quæ in agris templa sunt sine turba ac tumultu diruantur. His enim dejectis atque sublatis, omnis superstitionis mat

atque horum quoque linguam fortasse vinceret malorum magnitudo. Illa enim a Romanis quondam vix capta, immò quæ cum maxima

larant. Alios equidem vidi complures indè profectos, et timui. Nescio enim , quod ait scriptura, quid super ventura pariat di

s ego addo, ne illic quidem nunc agi, ubi semper acta sunt antea. Non enim hoc agitur jam in Moguntiacensium civitate ; sed

e qu’il dit de l’accord musical des acclamations du Cirque. « Soletis enim aera ipsa mellifluis implere clamoribus, et uno s

t « Nihil vero tam damnosum quàm in aliquo spectaculo desidere : tunc enim per voluptatem faciliùs vitia surrepunt. Quid me

m viri et fœminæ mixtim conveniant alter alterias spectaculum.... Dum enim lasciviunt oculi, calescunt appetitiones et oculi

ui ils avaient renoncé dans le Baptême Orig. Lib. 18. C. 59. : « Deum enim negat qui talia præsumit, fidei Christianæ prævar

parce que ce temps est principalement consacré à la prière. « Quanto enim jejunii tempore arctius est divinis cultibus insi

virtutis eliminet... At eam nostris prorogant histriones. Exoccupatis enim mentibus surrepunt tædia, seseque non sustinerent

quibus qui omninò otiari non possunt, perniciosius occupentur. Satius enim fuerat otiari, quam turpitur occupari. Hinc mimi,

girentur, tanquam peccati fautores, quod videtur esse falsum. Legitur enim in vitis Patrum quod beato Paphnutio revelatum es

ullus editor decem aureos egrederetur. » Page 332. 97. [NDA] « Fuit enim populo hic sermo ; quod populum sublatis ludis ve

; quod populum sublatis ludis vellet cogere ad Philosophiam. Jusserat enim ne mercimonia impedirentur, tardius Pantomimos ex

« Nihil vero tam damnosum quàm in aliquo spectaculo desidere : tunc enim per voluptatem faciliùs vitia surrepunt. Quid me

virtutis eliminet... At eam nostris prorogant histriones. Exoccupatis enim mentibus surrepunt tædia, seseque non sustinerent

quibus qui omninò otiari non possunt, perniciosius occupentur. Satius enim fuerat otiari, quam turpitur occupari. Hinc mimi,

girentur, tanquam peccati fautores, quod videtur esse falsum. Legitur enim in vitis Patrum quod beato Paphnutio revelatum es

bservatis debitis circumstantiis locorum, temporum et personarum. Non enim decet clericum talia exercere »(De consec., disti

. Elle traite d’abominable celui ou celle qui le font. Abominabilis enim apud Deum est qui facit hæc. Or il faut observer

em quemcumque & cujuscumque idoli deputetur necesse est ; quomodo enim renuntiavimus Diabolo & Angelis ejus, si eos

s diebus qui Diis dicati sunt, insunt sacrificia, ludi, feriæ ; sacra enim celebritas est vel cum sacrificia Dies offeruntur

s diebus qui Diis dicati sunt, insunt sacrificia, ludi, feriæ ; sacra enim celebritas est vel cum sacrificia Dies offeruntur

i pariter omnes audiamus, Deum time et mandata ejus observa : hoc est enim omnis homo, et cuncta quæ fiunt adducet Deus in j

eo parum quid decidat, ne consecrati numinis aliquid delabatur, reos enim vos creditis, et recte creditio, si quid inde per

m]. 134. 380. [NDA] « Utere lectione divina vice speculi, scriptura enim speculum est fœda ostendens et corrigi docens. »

eo parum quid decidat, ne consecrati numinis aliquid delabatur, reos enim vos creditis, et recte creditio, si quid inde per

i lui Compagne, Cometa, e Nicosa. « Pænitentiam agite; appropinquavit enim Regnum Cælorum »a. Questo Santo avviso di peniten

penitenziale, è celeste lezione. « Pænitentiam agite ; appropinquavit enim Regnum Cælorum. » E quindi tu in men, che non bal

uttuosamente l’Evangelico avviso. « Pænitentiam agite; appropinquavit enim Regnum Celorum ». Lo Stampatore a chi legge.

n Apostolica libertà ai suoi auditori. « Nunquam dicere cessabo ; sic enim eos, huic morbo obnoxii sunt, admonebimus : et qu

r fatti turpi quelli, che di lor natura sono peccati mortali. « Multa enim sunt turpia facta, que non sunt secundum se morta

ti c. de spect.. « An maior corrupte la morum excogitari potest ? Quæ enim in scena per imaginem aguntu per acta fabula cum

s. Scous si Comedie, seu modus repræsentandi sint leniter turpes tunc enim non erit mortale, sed veniale, eo quod non proxim

. c. 2. XI.. E a Corinti scrive. « Mulieres in Ecclesiis taceant; non enim permittitur eis loqui. »1. c. 14. 34.Le Donne ser

quam tibi Diabolus infudit, te ipsum recipies, atque refipisces ? Non enim ignoramus, quoti bi fornicationes peragantur; quo

scentem, non virum, non puellam, non madironam , non senem, difficilè enim eiusmodi illecebre, sensusq destini menta, et ani

pter incuriam, et violentam spectatorum. » E aggiunge un dotto. « Qui enim per incuriamPinto de Concepitione Author. 12. n.

componuntur, idq quia sciunt, his incantam multitudinem allici; omnes enim pecunie vias norunt, nullas omittuns: ut adolesce

ice Sanchez, 5. nisi vir vellet uxorem per trahare ad peccatum: tunc enim uxor astringitur; cum urgeminus sit praceptum abs

intelligitur, quando non est inhonesta, et turpis vagandi causa; tunc enim cum vir vagando peccet, non tenerum uxor eius pec

andrino L. 3. Padag. C. 11., avversandus Mulierum aspectus; non solum enim si tanguntur, sed etiam si spectentur, potest pec

236., ne distrabantur, firmam castitatem tenera nequibis. Quemadmodum enim aqueductus confractus deperdit aquas; ita et ocul

at in hoc, quod affectus suus sit inclinatus in fornicationem. Nullus enim delectatur, nisi in co, quod est conforme appetit

esse Salvator iusserit, qui etiam licenzia visionis abscidit; sciens enim fenestras quodammodo esse nostra rum mentiam lume

ltà Femminile. « Non concupiscatPro. C. 6. 25. pulchritudine eius cor enim ; nec capiuris oculis tuis. » E di questo avviso b

a animì alacri tate, ac promptitudine sacros ei hymnos emitant. Nihil enim animam aque erigit, et alatam quodammodo efficit,

nulli rei profuturis, ad tempus dulcibus, in posterum amaris; talibus enim turpitudinibus cantionum animi humani dilecti ene

, ac remissi, ad diabolica porompti, ignem ipsum ardore superatis. Et enim si quis nos de diabolicis, et theatralibus aliqui

ifferenti vestimenta: come si vede chiaro negli uccellikl. « In illis enim , dice il medesimo Dottore, sexum naturalia ipsa

2. 2. q. 169. S. Th. c. 9. Feminici in multis castibus est licita, si enim secundum se esset mortale, nullo usu esset licitu

eut. iam abolitum quot enus scilicet oblibat sub peccato mortali: iam enim non esse peccatum mortale, decet D. Thomas. » Par

Deut. c. 22. 5. comanda. « Vir non utetur veste Feminea; abominabilis enim apud Deum est. » L’umo non usi la veste Femminile

ia, sostatur eam que est in obscuro, in summa licentia libidinem; qui enim sub solis radiis virum abnegat, clarum est, eum n

a personda erit ex tactuum qualitate, et ad stantium fragilitates, si enim tales essent tactus, ut valde ad stantes inducere

d 3. affermativo ideo obligat pro circimstantiis concurrent ibus: non enim tenetur in loco incongruo puta publico, quia locu

ica rappresentazione carnale; perché è cosa per se stessa turpe; « in enim per se est turpeT. 3. in 3. p. d. 81. 5. 4. et co

nitens dicit, posset discernere; an sint mortalia, vel venialia; sape enim id nec doctissimi possunt. Satis ergo est, si sci

dictum ridiculum omni vacare obscenitate, ac turpitudine iubent. Ita enim hac de re precipit in Oratore perfecto ad Brutum.

e improbum. Qua sanè precipitio ipsi quoque Poete Comico congruit: ut enim hiuc maior quedam, quam Oratori permissa in hoc g

ndum numero corum, qui risum concitent, suas anxerè fabulas. Inducunt enim pedagos, non eos tantummodo puerorum liberalium d

ego acquisivi, accipite insuper mea omnia et dividite inter vos; ego enim ex nunc abrenuntio sæculo, et efficior monachus »

ura imperiorum, vel heri, vel patroni, vel parentum, perpagos (nondum enim in urbes convenerant) discurrere : legimus enim a

tum, perpagos (nondum enim in urbes convenerant) discurrere : legimus enim apud Livium comessationes, qui mos cum ipso nomin

e plus insolents, et en sont par conséquent la véritable cause. « Non enim , dit ce Père, tam ille delinquit, qui illa simula

baptismum sequeris, quæ opus esse diaboli confiteris ? in spectaculis enim quædam apostasia fidei est, et à symbolis ipsius

lle je suis, &c. 1. Aristot. Politic. Lib. 8. cap. 4. 1. Quod enim lucrum Theatra iniquitatis ascendere, ad communem

rsibus unquam. Aut immunda crepent ignominiosaque dicta ; offenduntur enim quibus est equus, & pater ; & res, &c

permis de se souiller par des spectacles de cette nature » : « Neque enim fas est hujusmodi spectaculis fœdari38. » Le pre

bolis ipsius et cœlestibus sacramentis lethalis prævaricatio. Quæ est enim in baptismo salutari christianorum prima confessi

ni, quæ grave est peccatum, indubiè cooperantur (assistentes) ; tolle enim spectatores, sustuleris et actores ». (De sexto d

us coupables que les comédiens mêmes, tout infâmes qu’ils sont ; Non enim tam ille delinquit qui illa simulat, quàm tu præ

itate hi cœtus pleni sunt. Lib. 3. Pœdagogi, cap. 11. sub finem. Non enim tam ille delinquit qui illa simulat, quàm tu præ

à moins que de passer pour infideles & pour parjures, displicet enim Deo, infidelis, & stulta promißioEcclî. c. 5.

acles des Gentils, & qu’il tire de la discipline militaire. Nemo enim in castra hostium transit, nisi projectis armis s

du theatre, viennent de luy comme du principe de toutes choses, nemo enim negat Deum esse universitatis conditorem eamque u

pellés, dit S. Paul, qu’à un état de sainteté & d’innocence, non enim vocavit nos Deus in immunditiam, sed in sanctific

on induatur mulier veste virili, nec vir veste fœminea ; abominabilis enim est coram Deo qui facit hæc. Deut. 22. 5. Et quoi

sexes, un état où l’on n’est connu de personne, dit S. Ambroise : Ibi enim non servatur castimonia ubi non tenetur sexûs dis

in errorem mittentes… Profana & vaniloquia eorum devita ; multùm enim proficiunt ad impietatem, & sermo eorum ut ca

nore : non in passione desiderii, sicut Gentes quæ ignorant Deum. Non enim vocavit nos. Deus in immunditiam, sed in sanctifi

page 226 de nos Lett. 69. Profana & vaniloquia devita ; multùm enim proficiunt ad impietatem. Depositum custodi, devi

tores proficiunt in pejus errantes, & in errorem mittentes : erit enim tempus, cùm sanam doctrinam non sustinebunt, sed

is (Novariensis Episcopi) vota, quibus non obsequi crimen esset. Ipse enim coercendæ, & quantùm in ipso est eliminandæ c

liorum sententias exscribi, aut integras sæpe paginas usurpari. De me enim , mearumque tenuitate virium ea sentio, qua meæ in

a demum esse ab ultimis Populorum finibus eliminanda. Præterquam quòd enim abbreviata non est manus Domini, qui quæ stulta &

s. 144. Qui ordo quanto adjumento sit in honore quis nescit ? Flos enim equitum Romanorum, ornamentum Civitatis, firmamen

os, castosque bene vivendo, & scholasticos benè loquendo. Quamvis enim meliùs fit benefacere quàm nosse, priùs tamen est

ùs fuisse istis nullas litteras nosse quàm sic litteras legere. Verba enim & exempla quæ ad exhortationem Evangelicæ vir

os egit, nihil adjuvat in Theatro sedentes Christianos fideles. Nulla enim obscenis motibus membra distorquens desaltavit Gr

moyens de nous guérir. Utere lectione divinâ vice speculi, Scriptura enim est speculum fœda ostendens, & corrigi docens

isque & ludioris actionibus ad vitia vera informantur. Admonentur enim quid facere possint, & inflammantur libidine,

us infici grave est, atque Reipublicæ-christianæ exitiale malum. Quid enim continet scena, nisi virginum stupra, & mores

tum libidinis, & ad corrumpendos homines potissimum valet. « Deus enim , ait S. Basilius, libro de Virginit, cùm conderes

es & oppida, immensum augebitur pondus iners atque inutile…. Quis enim juvenes aut milites aut Senatores avelles ab ea v

mos, si potes, remanere post mortem : tunc si minus id obtinebis, est enim arduum, docebis carere omni malo mortem. Nescio q

urs qu’une fortune médiocre, & il sçut s’en contenter ; Pauper enim non est, cui rerum suppetit usus. Horat. ep. X

comessationes, et his similia… », Paul, Gal., chap. 5, 21. « Sufficit enim praeteritum tempus ad voluntatem Gentium consumma

illis imaginibus fornicationum, omnis omnino plebs fornicatur (…) Non enim tunc tantummodo quando redeunt, sed etiam quando

ei in se habeat injuriam ? Injuriam utique et maximam. In spectaculis enim quaedam apostatio fidei est, et a symbolis ipsius

e. Nihil verò tàm damnosum quàm in aliquo spectaculo desidere : tunc enim per voluptatem faciliùs vitia surrepunt. Quid me

rofonde attention. « Nemo servus potest duobus Dominis servire : aut enim unum odio habebit, et alterum diliget : aut unum

mes. Cette« Omnibus quidem prodest subinde animum relaxare, excitatur enim otio vigor ; et omnis tristitia, quæ continuation

olvamus omnem harmoniam, quasi concentum quendam bonorum operum. Usus enim cito inflectit naturam. » D. Ambros. 1. Offic. c

s les vertus l’abandonnent, et tous les vices l’entreprennent ?« Quid enim ibi verecundiæ potest esse, ubi saltatur, etc. »

ctur mulier veste virili : nec vir utetur veste fœminea. Abominabilis enim apud Deum est, qui facit hæc. » Deuteron. 22. 5.

a Selimi. « Omnibus quidem prodest subinde animum relaxare, excitatur enim otio vigor ; et omnis tristitia, quæ continuation

olvamus omnem harmoniam, quasi concentum quendam bonorum operum. Usus enim cito inflectit naturam. » D. Ambros. 1. Offic. c

veniunt, et cum adsunt, animo fornicantur. » Salvian. l. 6. « Quid enim ibi verecundiæ potest esse, ubi saltatur, etc. »

ctur mulier veste virili : nec vir utetur veste fœminea. Abominabilis enim apud Deum est, qui facit hæc. » Deuteron. 22. 5.

le pour se repaître de sa beauté : Jusserunt ut discooperiretur, erat enim cooperta. Nouvelle preuve combien les nudités son

édifie donc tout le monde : Modestia vestra nota sit omnibus, Dominus enim propè est.

d’une jeunesse parfumée qui se pique d’avoir la jambe belle ? « Quid enim resinata juventus, cruraque totius facient tibi l

servent. 4. [NDA] Eccl. 20. « Tristitiam longe repelle a te, multos enim occidit tristitia, et non est utilitas in ea. » L

21. [NDA] 1. Cor. 9. « Non ex tristitia aut ex necessitate hilarem enim datorem diligit Deus. » Raisons de cette joie. Du

tur, vehementis accusatoris ; si falso, maledici convitiatoris ; nemo enim saltat sobrius, nisi forte insanit. » Cet excès s

ivent apportent la raison pourquoi elle mérite de l’attention : « Non enim pertractate facta est… neque spurcidici insunt ve

e d’Horace. « Non immunda crepent ignominiosaque dicta. Offenduntur enim quibus est Equus et Pater et res.De Art. Poët. »

e nimpha. Ille dies primus lethi, primusque malorum causa fuit, neque enim specie famâve movetur conjugium vocat hoc pretexi

mens Al. in hac locum. Spectaculo omnes laici prohibeantur ; semper enim hoc Christianis omnibus interdictum. Cart. 3. c.

mens Al. in hac locum. Spectaculo omnes laici prohibeantur ; semper enim hoc Christianis omnibus interdictum. Cart. 3. c.

ne qu’il aurait eue d’en parler… « Qui pourrait traiter, dit-il« Quid enim integro, etc. » lib. 1. de gub. Dei. m , de ces

corpore. « Hoc igitur modo, etc. » lib. De spectac. Cap.17. « Quid enim integro, etc. » lib. 1. de gub. Dei. m « Hystrio

 ! quale regnum exinde iustorum ! qualis civitas nova Hierusalem ! at enim supersunt alia spectacula, ille ultimus et perpet

insensé : « Tragædia penè omnis ab optima civitate explodenda ; habet enim quamdam violentium et desperationem, quæ facilè i

t gentes ambulant in vanitate sensus sui » (Eph. 4, 17) et « sufficit enim praeteritum tempus ad voluntatem Gentium consuman

qui... fk. Citation de l’évangile de Luc : « Pater dimitte illis non enim sciunt quid faciunt » (Luc 23.34). fl. Nous n’av

ntifié cette citation. fm. Citation de l’Epître aux Hébreux : « quem enim diligit, Dominus castigat, flagellat autem omnem

lt ni vous n’avez entendu selon moi ce passage d’Aristote : « Comœdia enim deteriores, Tragœdia meliores quam nunc sunt imit

n des mœurs et l’irréligion : « Prophana et vaniloquia devita, multùm enim proficiunt ad impietatem ; sermo eorum, ut cancer

rit, aut Judicio publico damnata fuerit, impune libertino nubit ; nec enim honor ei servatur, quæ se in tantum scelus deduxi

s Munditiæ pepulere. Sed in longum tamen ævum Manserunt…. Serus enim Græcis admovit acumina chartis : Et post punica

idemque remanerent Magistris. Amm. Marcell. hist. lib. 14. 21. Quit enim integro, &c. Salvien, de Gab. Dei, lib. 6. 2

es : Quandoquidem à spectaculo & omnes laïci prohibeantur, semper enim Christianis omnibus hoc interdictum est. Ici, me

d’être amoureuse : Unguento perfusa coma pectusque madidam est. Amat enim senex. L’excès des parfums chez les anciens est

intrigue & le dénouement de la piece qui lui sont étrangers. Non enim suos sed alienos referunt casus, nec magis, ad no

paroles dans la bouche des pécheurs : Manducamus & bibamus, cras enim moriemur. Voici une autre anecdote que l’Abbé de

reilles. Conciones sæpe exclamare vidi cum aptè verba cecidissent, id enim expectant aures. Les Romains faisoient des faute

eres milites Christi, virtutisque eorum nervos faceret molliores, non enim dat Deus ludere, sed diabolus. S. Ephrem, S. Chry

nt. Oculi tui recta aspicient, omni custodiâ serva cor tuum. Corporis enim sensus sua facile in animam effundunt. Picturæ qu

me si on l’avoit assassiné. Pol ! me occidistis amici, non servastis enim , etsi sic extorta voluptas, & per vim direptu

discours. Argus esse mavis ut videas, & Midas ut audias, tantum enim sermonem vultus, quam vultum sermo commendat. Ce

avance des erreurs, il insulte un parroissien distingué : Si dicentis enim fortunis absona dicta, Romani tollent equites ped

cursus ad superiorem per quem judicium de invasore fieri possit, tunc enim qui ad liberationem patriæ Tyrannum occidit, laud

4. NDA« Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Non est enim potestas nisi à Deo. Quæ autem sunt à Deo ordinat

e ce dernier. 11. NDA Thomas, Epître au Peuple. 12. NDA « In hoc enim vocuti estis quià et Christus passus est pro nobi

judice, fauni ! …………………………………………………………………………………………………… Offenduntur enim quibus est equus & pater & res. Art. Poe

on n’est inventée que pour nuire, « nec si velint id possint ; mimica enim eorum ars natura tantummodo ad nocendum comparata

si reconnue qu’Aristote en fait une règle dans sa Poétique. « Comœdia enim deteriores, Tragœdia meliores quam nunc sunt imit