Abstemius 7 De cvcvlo et accipitre IRrisus ab accipitre Cuculus, quod quom sibi et corpore par, et colore non absimilis esset, præ angustia animi potius uermibus terrenis quam suauibus aliarum auium carnibus uesceretur, uidit paucis post diebus Accipitrem a rustico, cuius columbas insectabatur, captum, ad metum cæterorum ex alta turre pendere. […] « Quam melius tibi inquit amice fuisset, uermes uenari quam alienas aues impetere. » Hæc Fabula indicat eorum uitam tutiorem esse, et magis probandam, qui suis rebus sine periculo contenti sunt, quam illorum, qui aliena appetentes adeunt magna uitæ discrimina.

Lamentabatur, ingemiscebat, et ut suum in uirum amorem testaretur, rogabat mortem, ut si maritum sibi esset ereptura, se potius quam illum, uellet occidere. Inter hæc uerba mortem cernit horribili aspectu uenientem cuius timore perterrita, et iam sui uoti pœnitens « Non sum ego inquit quam petis. Iacet ibi in lecto, quem occisura uenisti. » Hæc fabula indicat neminem esse adeo amantem amici, qui non malit sibi bene esse quam alteri.

Quod nonnullæ aliæ aues, quæ prope aderant, intuitæ, picam irridebant quod pro accipitre Cuculum fugeret quibus illa « Malo inquit a uobis irrideri quam ab amicis fleri. » Fabula indicat melius esse inimicis ridendi, quam amicis flendi præbere materiam.

Abstemius 13 De cygno in morte canente reprehenso a ciconia CYgnus moriens interrogabatur a Ciconia, cur in morte, quam cætera animalia adeo exhorrent multo suauiore[s] quam in omni uita emitteret sonos, quom potius mœstus esse deberet.

Quæ quum causam rogaretur, cur non plures reges duceret eligendos, « Quia difficilius inquit plures quam unus saccus impletur. » Hæc fabula docet longe melius esse ab uno quam a multis principibus gubernari.

Cauendum nobis est ab accipitre, cuius prius ungues quam uocem sentire solemus. » Fabula indicat magis quietos et tacitos homines quam minaces et uerbosos extimescendos.

Interrogata a pastore cur ita faceret « Molestius inquit mihi est a cane, qui mihi custos et amicus esse debet lædi, quam a lupo quem natura perpetuum mihi genuit inimicum. » Fabula indicat grauiores nobis domesticorum quam externorum esse iniurias.

Abstemius 56 De asino et scvrra ASinus indigne ferens Scurram quendam honorari, et pulchris uestibus amiciri, quia magnos uentris ædebat [sic] sonos ad magistratus accessit, petens ne se minus quam Scurram honorare uellent. Et quum magistratus admirantes eum interrogarent, cur se ita honore dignum duceret, inquit « Quia maiores quam Scurra crepitus uentris emitto, eosque absque fetore. » Hæc fabula eos arguit, qui in rebus leuissimis suas pecunias profundunt.

Abstemius 40 De milite et eqvo MIles equum habens optimum, emit alium nequaquam illi bonitate parem, quem multo diligentius quam priorem nutricabat. […] « Cur me dominus quam te impensius curat ?

Tunc secum columbæ « Quam utilior accipitrum discordia quam concordia nobis erat ? » Hæc monet fabula malorum inter se ciuium odia alenda potius quam extinguenda, ut dum inter se digladiantur, uiros bonos quiete uiuere permittant.

Abstemius 108 De testvdine ab aqvila in altvm svblata TEstudo ægre ferens se in locis humidis et conuallibus assidue commorari Aquilam rogauit, quam audierat ita alte uolare, ut maximos terrarum tractus posset longe et late despicere, ut se in altum tolleret, unde ipsa quoque montes et ualles, campos et æquor eodem temporis momento posset intueri. […] Fabula monet, ne quis se altius extollere uelit, quam eius conditio, aut natura patiatur.

Qui ex earum manibus uix elapsus secum dicebat. « Quanto melius erat apis unius aculeum tolerare, quam tot in me hostes mea iracundia concitare. » Hæc fabula innuit longe melius interdum esse iniuriam unius sustinere, quam dum unum punire uolumus, multos nobis inimicos comparare.

Abstemius 110 De pavpere flente rvinam domvs vbi thesavrvm invenit VIr quidam pauper nihil habebat præter domum ruinam minantem tibicinibusque suffultam quam ab agro rediens quom ruentem offendisset, nec haberet, unde eam reficeret, uehementer angebatur, magnoque eiulatu et clamore cuncta complebat. Inter lamentandum autem cernit urnulam æneam, quæ multos iam annos in pariete obstrusa latuerat, inter rudera et saxa iacentem, quam cum substulisset [sic], apertamque aureis plenam inuenisset, eiulatu et clamore compressis, uehementi gaudio affectus est.

At ubi uidit ranas anguium escam fieri, et cuiuscunque uel leuissimo ictui obnoxias, aliquantulum recreata dicebat. « Quanto melius est onus, quo ad omnes ictus munita sum ferre, quam tot mortis subire discrimina ? » Hæc fabula indicat, ne ægre feramus dona naturæ, quæ maiori nobis commodo sæpe sunt, quam nos intelligere ualeamus.

Abstemius 85 De viro amicos experiri volente VIr quidam diues admodum et liberalis magnam habebat amicorum copiam, quos ad cœnam sæpissime inuitabat, ad quam libentissime accedebant. […] Hæc indicat fabula (aduersam fortunam amicitiæ experimentum esse quam optimum.)

O, quam melius est Asinum esse quam porcum. » Fabula indicat, iis, quos felices putamus, minime inuidendum, quum illa adumbrata felicitas sæpe multis sit causa miseriis.

Mortem igitur sibi imminere sentiens. « Quanto melius inquit mihi fuisset colapho a cynico repercuti quam numo etiam aureo donari. » Fabula indicat delinquentibus impunitatem peccandi potius quam pœnam interdum nocuisse.

At ubi uidit equum e pugna redeuntem multis affectum uulneribus præ illius calamitate se felicem appellabat, longe melius esse dicens cotidiano labore durum uictum quæritare, et turpiter uestiri, quam post optimos et delicatos cibos, et tantos ornatus, mortis adire discrimina. Hæc fabula monet regibus et principibus minime inuidendum quia diuitiis et opibus abundant, quum eorum uitam longe pluribus periculis quam pauperum uideamus esse subiectam.

Interfice potius Lupum qui continue tuo insidiatur ouili. » « Immo inquit pastor te quam Lupum morte dignum magis puto. […] Tu uero sub amicitiæ specie cotidie meum imminuis gregem. » Hæc innuit fabula longe magis puniendos, qui sub amicitiæ specie nos lædunt, quam qui aperte se nostros inimicos profitentur.

Abstemius 113 De pecvnia potivs ad malos qvam ad bonos accedente PEcunia interrogata a uirtute cur potius ad malos quam ad bonos accederet, « Quia boni inquit mentiri peierare usuram facere, et alios spoliare te magistra non didicerunt. Hæ enim res ad sese me trahere solent. » Tunc uirtus « Malo inquit discipuli mei in paupertate degant quam sese his uitiis contaminent.

uittata tu quoque fronte cadis, Ille refert : Modo quam metuis, precor, exime curam, et tecum uiles, improbe, tolle minas. Nam sat erit sacrum diuis fudisse cruorem quam rabido fauces exsaturare lupo.

Quom autem Turdus illius Consiliis obsecutus, in locum a ficedula prædictum peruenisset reperit cibos adhuc suauiores quam illa promiserat. […] Fabula indicat longe melius esse tenui et agresti uictu quiete uiuere, quam lautis et opiparis epulis inter uitæ discrimina.

Abstemius 62 De viro gelotypo [sic], qvi vxorem dederat cvstodiendam VIr gelotypus [sic] uxorem, quam parum pudice uiuere compererat, cuidam amico, cui plurimum fidebat, dederat custodiendam, ingentem pollicitus pecuniam, si eam ita diligenter obseruaret, ut nullo modo coniugalem uiolaret copulam. […] Addidit præterea si necesse sit, malle se anno integro saccum plenum pulicibus cotidie in pratum deferre, solutoque sacco eos inter herbas pascere uespereque facto ad unum omnes domum reducere, quam una die impudicam mulierem seruare.

Proculdubio non aliunde mecum tandem collegi, quam ex præclaræ eius uirtutis nomine proficisci, cuius quidem uis magna et præpotens est. […] Quare non uereor, ut is remisso cuiuscunque animo pessum eat Abstemioque (absit inuidia uerbo) omnium quam iucundissimo detrahatur. […] Hanc tandem dubitationem meam amouit humanitas et prudentia tua, qua non tam res tibi dono datas, quam offerentium uoluntatem soles inspicere. […] Non enim modo mortalium animos incredibili quadam afficiunt uoluptate, uerumetiam ad res honestas utilesque peragendas suis fabellis magis quam philosophi suis præceptis alliciunt. […] Non uideo igitur cur has componendo fabulas laude fraudari debeam, quam cæteri Latini ex translatione consecuti sunt nisi adeo inuidi simus, ut Latinis licere non putemus, quod Græcis est cum summa omnium laude concessum.

Abstemius 17 De angvilla conqverente, qvod magis qvam serpens infestaretvr ANguilla interrogabat serpentem quare quom similes essent atque cognati, homines tamen se potius quam illum insequerentur.

Fabula indicat eos non adhibendos custodes qui non minus quam hostes nobis nocere possunt.

Hec fabula stultitiam eorum arguit, qui in hominibus honorandis potius uestium nitorem præstantiamque formæ quam uirtutes moresque soleant attendere.

Tunc Vulpes. « At ego inquit ingenium sum sortita præstantius, quo sæpius quam tu pernicitate tua canes eludo. » Hæc indicat fabula (corporis uelocitatem et uires ab ingenio longe superari.)

Tum Rusticus « Quam digna inquit patior, qui paruæ commoditatis causa emolumenta quam maxima perdidi. » Fabula indicat parva incommoda maiori utilitate pensanda.

Si enim ad meam perueneris ætatem, absque pecunia arcum tibi natura concedet. » Hæc fabula indicat minime irridenda uitia senilis ætatis, quam nemo uiuendo effugere potest.

Ille per hostii [sic] rimulam respondit. « Melius quam uelletis. » Hæc indicat fabula, quod multi fingunt moleste ferre mortem aliorum, quos tamen cupiunt celeriter interire.

Pauo autem secum dicebat « Non pennæ te formosam, sed rostrum et ungues efficiunt, quorum timore nulla ex nobis audet tecum de formositate certare. » Fabula indicat a multis res potentiorum non tam ueritate quam timore laudari.

Abstemius 112 De olea tarde et cvcvrbita cito crescentibvs OLea admirabatur Cucurbitam iuxta se natam breui tantum creuisse, ut se esset longe altior, quæ annos quam plurimos in eodem fuerat loco.

Abstemius 128 De apro asinvm ad certamen provocante APer Asinum ad certamen prouocans sperabat se uictorem fore, quod, longiores acutioresque sibi quam aduersario dentes essent.

Abstemius 137 De viro lapidato qvi resvrrexit VIr quidam lapidibus occisus a populo, resurrexit qui interrogatus a quodam quid sibi in ea lapidatione molestius fuisset, « Nihil inquit lapide quem quidam iecit, quem mihi amicum esse credebam, quamuis non fuerim illo percussus. » Fabula indicat mala quæ ab amicis inferuntur grauiora uideri, quam quæ nobis inferunt inimici.

Fabula indicat quam difficile sit uariæ uulgi uoluntati satisfacere.

Viribus haec docuit quam sit prudentia maior, qua coeptum uolucris explicuisset opus.

« At tibi inter lutum sordesque impinguato, quamuis nihil dignum laude gesseris cultellus adimet uitam, mortem uero meam comitabitur gloria. » Hæc fabula innuit honestius esse rebus præclare gestis occumbere, quam uitam turpiter actam protrahere.

Fabula indicat melius esse bonum et strenuum uicinum quam ignauos consanguineos habere propinquos.

Iuuenis ex arbore, quam surculos decerpturus ascenderat, ruens collum fregit.

Interrogatus autem ab amicis quid sibi uellet facula illa, quam noua nupta accensam e paterna domo effert, rursusque mariti domum ingressura accendit, et intro fert. « Significat inquit me hodie ignem e soceri mei ædibus ablatum in domum meam inferre. » Fabula significat sæpenumero mulieres ignem quendam esse, qui mariti bona comburit.

Abstemius 154 De asino qvi obiens vinvm effvdit VIr quidam pauper cui præter uini dolium et asinum nihil erat filiam unicam cuidam spoponderat adulescenti paulum nescio quid pollicitus dotis, quam ex uini et asini pretio (constituerat enim hæc uenundare) contrahere posse arbitrabatur.

Fabula uiros admonet, ne mulieribus fidem adhibeant, quom maritos magis quam se ipsas amare testantur.

Fabula indicat qui res seruant non minus facere, quamuis ociosi uideantur, quam qui eas suo labore congregarunt.

[Abstemius 200] Lavrentii Abstemii apologvs de gallo et vvlpe GAllus leonem cum uideret omnium Regem quadrupedum quam citissima fuga Vitare conspectum suum, et uocis sonum Sese timori credidit Vulpeculæ Magis futurum, cæterisque animantibus Nullumque sibi periculum deinceps fore.

» Hæc fabula in pauperum solamen conficta est, quorum uita tutior est quam diuitum.

Ante enim quam sancti isti ad deum pro nostra liberatione se conferant, hac imminenti procella obruemur.

Tunc imperator exercitus, qui forte ibi aderat, ad suos conuersus milites. « Commilitones inquit hoc spectaculum nos admonet, ne fugiamus, quom præsentiora fugientibus quam repugnantibus uideamus imminere pericula. »

Abstemius 50 De heremita et milite HEremita quidam uir sanctissimæ uitæ militem hortabatur, ut relicta sæculi militia, quam absque dei offensa, et animæ discrimine pauci exercent, tandem se corporis traderet quieti, et animæ consuleret saluti.

Interrogata a Ioue, quare tale ab eo munus exposceret, quod illi graue et molestum futurum erat. « Malo inquit tam graue onus perpetuo ferre quam quum mihi libuerit malum uicinum non posse mutare. » Fabula indicat malorum uicinitatem omni incommodo fugiendam.

Sed magister conuiuii eum inde detrahens in ultimo collocauit dicens. « Sedes nulla datur præter quam sexta trocheo » alludens ad hunc pedem, cui duæ syllabæ dispares sunt ut illi pedes erant, et qui in ultima metri heroici locatur sede, ut ille ima co[n]uiuii parte dignus erat.

Abstemius 192 De vvlpe capta et rvsticvm vt se dimitteret orante VVlpes capta a rustico, cuius quam plurimas gallinas occiderat, blandis eum uerbis orabat, ut se dimitteret persancte iurans nullum ulterius damnum se illi illaturam.

Abstemius 194 De dæmone vxorem recvsante Dæmon defuncta uxore, quam admodum morosam et difficilem habuerat, in perpetuo cælibatu permanere decreuerat.

Avianus 13 [DE TAVRO ET HIRCO] Immensum taurus fugeret cum forte leonem tutaque desertis quaereret antra uiis, speluncam reperit, quam tunc hirsutus habebat Cinyphii ductor qui gregis esse solet.

Hunc arguta nouo gaudentem uulpis amictu corripit et uanas approbat esse notas : Vade, ait, et pictae nimium confide iuuentae, dum mihi consilium pulchrius esse queat miremurque magis quos munera mentis adornant quam qui corporeis enituere bonis.

Ecce quam suauioribus hic uescor cibis. » Hæc fabula indicat non ita patriam diligendam, si ignobilis sit, ut alia non adeamus loca quom alibi beatiores esse possimus.

» Fabula significat sapientiores esse, qui potentioribus secedunt, quam qui resistere uolentes turpiter superantur.

Abstemius 105 De episcopo qvi sacerdoti ignoverat nvmos armatos afferenti EPiscopus quidam pecuniæ quam salutis animæ cupidior, sacerdotem quendam, qui grauissimum quoddam scelus perpetrarat, condemnare decreuerat.

Dum sic ergo lasciua gestiret subsidens terra eam traxit in præceps, quam delabentem Lupus conspicatus « Maximum inquit nunc mortis meæ solatium ad manes feram uidens Vulpem, quæ me irridebat, mecum pereuntem. » Fabula indicat illorum calamitatibus nunquam insultandum, quom in easdem nos quoque incidere possimus.

Fabula indicat nihil æque milites eneruare, quam nimium ueneris usum desuetudinemque pugnandi.

Abstemius 12 De arboribvs pvlchris et deformi ARbores complures in eodem creuerant loco proceræ, rectæ enodesque præter unam humilem prauam nodosamque, quam ut deformem pusillamque cæteræ ludibrio habere solitæ erant.

Abstemius 106 De psittaco admirante cvr maior honor alibi qvam in patria sibi exhiberetvr PSittacus ex oriente in occidentem delatus ubi huiusmodi aues nasci non consueuerunt, admirabatur se se in maiori pretio, et honore haberi, quam in natali consueuisset solo.

Hominum enim somnia quam brutorum ueriora esse consueuerunt. » Fabula indicat nihil mortalium spe esse fallacius.

Ille refert : Nunc laeta quidem bona sola fateris et nostris frueris imperiosa malis ; sed cum pulchra minax succidet membra securis, quam uelles spinas tunc habuisse meas !

Sed postquam irato detractans uincula collo immeritam uacus calce fatigat humum, continuo euersam pedibus dispergit harenam, quam ferus in domini ora sequentis agat.

Fabula indicat quam cito defunctorum maritorum amor ex uxorum animo excidere soleat.

Interim cernit murem quendam, qui uilla egressus periculum quam ocyssime fugiebat.

At ille miser inter uerbera hæc secum dicebat. « Infelix ego quam ingratum sortitus sum herum.

Sed ubi ad primum lupi conspectum Asinum fugientem uidit nilque aliud quam inconditos clamores, et magnos uentris crepitus edentem ipse quoque fugiens socium in ipsa pugna deseruit pabulum lupo, uulturibusque futurum.

Sacerdos irritatus quum pueri amentia, tum quia se cœna priuatum conspiciebat, educto extra limen domus puero ostendit ei tres uias dicens « Elige, quam uis, hic pernoctaturus non es. » Fabula indicat amentes seruos domi non habendos.

Amplius enim non inuenies. » Fabula indicat quam facile sit uirum auarum spe pecuniæ decipere.

Abstemius 51 De viro et vxore bigamis VIr quidam defuncta uxore, quam ualde dilexerat, duxit alteram et ipsam uiduam, quæ assidue ei prioris mariti uirtutes, fortiaque facinora obiiciebat.

Fabula indicat quam facile humanæ mentes uenerea uoluptate capiantur.

Amici hoc audientes admirabantur, increpabantque hominem, qui non modo rem arduam atque difficilem, uerum etiam impossibilem facere promisisset, timebantque ne exacto hoc tempore a principe occideretur, quibus ille respondebat. « Ante quam hoc tempus elabatur, aut Asinus morietur, aut princeps, aut ego. » Fabula indicat in periculo constitutis moram sæpe auxilio esse solere.

» « Galerus ait Vulpes ille ruber, quem socio meo lupo imposuisti. » Fabula indicat melius esse partem interdum concedere quam totum amittere.

Proderit ergo graues quamuis perferre labores otia quam tenerum mox peritura pati.

Si enim numum æreum ualeret, eam mihi nunquam profecto concederes. » Hæc fabula contra eos episcopos et sacerdotes conficta est, qui diuitias et opes pluris faciunt, quam cuncta ecclesiæ sacra atque myste[ria].

Sed commater eius quam contemnendæ essent populi uoces hac arte monstrauit.

Abstemius 90 De adolescente ex coitv infirmo et lvpo ADolescens quidam uxorem duxerat, et ipsam quoque adolescentulam formosam admodum et libidinosam, cuius effrenæ libidini dum satisfacere cupit, ita lumbos exhausit, ut paucis diebus macilentus fieret, et mortuo magis quam uiuo similis uideretur.

Hæc fabula indicat omnia prius sapienti tentanda, quam ad armorum confugiatur auxilium.