UNA Volpe, nel laccio, in cui fu colta, Lasciò la coda, e via tosto fuggissi. […] A cui rispose una di lor più accorta.

Cogitanti mihi uir magnifice cui potissimum dono darem hunc apologorum libellum, quem ut alium a me superioribus annis editum, et illustri principi Octauiano dedicatum hecatomythium de numero Fabularum nuncupaui, tu non hoc modo, uerum etiam maiori dignus munere occurristi, non quia utroque parente clarissimo ortus sis (multi enim generosis orti parentibus et a maiorum uirtutibus degenerantes dedecori suis fuere), nec quia amplas diuitias et opes possides, (multi enim locupletissimi indocti incultique sunt, quos Diogenes ille Sinopæus oues aureo indutas uellere nuncupabat), sed quia ut multorum et Benentis nostri præcipue sermone accepi ita omni uirtutum genere fulges, ita litteras et litteratos amas, ut maiorum tuorum gloriam non modo æques, uerum etiam superes. […] Merito igitur te potissimum elegi, cui hanc meam inscriberem lucubratiunculam mei in te amoris et obseruantiæ testem.

Vana è, misera, l’opra e a te mortale,     A cui con tanto amor e studio attendi :     Che tu prepari a te medesma il male,     Ch’anzi fuggir devresti hor che l’intendi :     Che quando al fin d’una fatica tale     Giunta sarai, se accorta il ver comprendi,     E spererai qualche mercede a tanto     Affanno, il frutto fia sol doglia e pianto. Che i Serpi n’usciran, la cui natura     Sempre è di mal oprar ; e ti faranno     Le prime ingiurie, e da tua ria ventura     Ad ingiuriar gli altri impareranno :     E, se non ti trarranno a morte oscura     Il primo dì, che de l’uova usciranno,     Faran col tempo eterna ingiuria poi     Con tua gran pena a’ proprii figli tuoi.

    Ognuno dunque accortamente impari L’arte seguir, a cui sua stella il chiama : Et lasci quell’ufficio, in cui Natura, O giudicio, o favor non gli consente, Da riuscir con utile et honore, Se gir non vuol d’ogni miseria al fondo.

    Prendasi pur ognuno, o sommo Padre, De gl’immortali Dei qual più gli aggrada Inutil pianta del suo pregio insegna, Ch’io quanto a me, cui sempre giova e piace L’honor goder con l’utile congiunto, M’eleggerò la pretiosa oliva, Di cui voglio esser protettrice amica.

Abstemius 98 De prætore repetvndarvm damnato PRætor, qui prouinciam, cui præfuerat, expilauerat repetundarum damnatus fuerat.

Asini nihil interest, cui ubique eadem ferendi oneris est proposita conditio. » Hæc fabula seruos admonet ne dominos magnopere mutare formident, modo prioribus deteriores futuri non sint.

Abstemius 74 De sene ob impotentia[m] libidinem carnis relinqvente VIr quidam sanctitate præditus singulari senem quendam admonebat, ut tandem uitium libidinis dimitteret, cui uehementer insudarat.

Abstemius 154 De asino qvi obiens vinvm effvdit VIr quidam pauper cui præter uini dolium et asinum nihil erat filiam unicam cuidam spoponderat adulescenti paulum nescio quid pollicitus dotis, quam ex uini et asini pretio (constituerat enim hæc uenundare) contrahere posse arbitrabatur.

Abstemius 159 De mervla milvvm extimescente MErula suspiciens Miluum magno ambitu æra circinantem, ingentesque eiulatus edentem, uehementer exterrita est, cui Turdus « Ne trepida soror inquit.

Abstemius 115 De vvlpe in pvtevm delapsa qvæ lvpvm rogabat vt inde eam svbdvceret VVlpes in puteum delapsa et iam iam submergenda rogabat Lupum in putei margine existentem ut demisso fune illinc eam educeret, cui Lupus « Quomodo inquit istuc decidisti ? 

Tunc uulpes pecudum ridens astuta quietem uerborum uacuam prodidit esse fidem : Haec dabit aegrotis, inquit, medicamina membris pallida caeruleus cui notat ora color ?

Abstemius 100 De avaro saccvlvm nvmorvm alloquente VIr quidam auarus, qui ingentem aureorum aceruum male partum relicturus moriebatur, interrogabat sacculum Numorum, quem morienti sibi iusserat afferri, quibus uoluptatem esset allaturus, cui sacculus « Hæredibus inquit tuis qui numos a te tanto sudore quæsitos in scortis et conuiuiis profundent, et dæmonibus, qui animam tuam æternis suppliciis mancipabunt. » Hæc indicat fabula (stultum esse in iis laborare, quæ aliis gaudium, nobis autem sint allatura tormentum.)

Si enim sternutantibus deum adesse precamur, ubi nullum est periculum quanto nunc magis pro me orare debetis cui tantum uidetis imminere discrimen. » Fabula indicat ducentes uxorem maxima adire pericula.

Sed magister conuiuii eum inde detrahens in ultimo collocauit dicens. « Sedes nulla datur præter quam sexta trocheo » alludens ad hunc pedem, cui duæ syllabæ dispares sunt ut illi pedes erant, et qui in ultima metri heroici locatur sede, ut ille ima co[n]uiuii parte dignus erat.

At ille cui præsulis sui erat auaricia nota, lancem aureis plenam, quibus imago regis armati erat impressa, episcopo dono dedit.

Viue minor merito, cui sors non sufficit, inquit, et tua perpetuum, liuide, damna geme.

Cur tam potentem aduersarium ausus sum lacessere, cui me imparem creauit natura ? 

Cui ille « Si tu inquit cui gallinæ oua et pullos pariebant in occludendo ostio negligens fuisti, quid mirum, si ego alto sopore oppressus Vulpem uenientem non sensi qui nulla ex illis emolumenta percipiebam ? 

Abstemius 22 De legato avaro tvbicines decipiente QVidam auarus pro patria legatus in aliam urbem profectus erat, cui tubicines presto affuerunt, ut illius aures tubarum clangore, loculos autem suos pecunia implerent.