Cui serpens « Quia rarus inquit me lædit impune. » Fabula indicat minus lædi solere qui sese ulciscuntur.

Interrogatus ab alio cane cur hoc faceret. « Quia inquit quondam feruenti aqua excoctus sum. » Fabula indicat grauia mala expertis leuissima quæque timori esse.

Abstemius 43 De cardvele et pvero CArduelis auis interrogata a puero, a quo in deliciis habita et suauibus et largis cibis nutrita fuerat, cur cauea egressa regredi nollet. « Vt meo inquit arbitratu, non me tuo pascere possim. » Hæc fabula indicat uitæ libertatem cunctis deliciis anteponendam.

Cui currus. « Ægroti inquit semper morosi et queruli esse consueuerunt. » Hæc indicat fabula (mala solere homines ad querimoniam semper impellere.)

Fabula indicat eos non adhibendos custodes qui non minus quam hostes nobis nocere possunt.

Non ab re me nutrit. » Fabula indicat quod nemo absque spe præmii laborem subit.

Respondit Apes. « Quo beneficentior sum, eo maiori odio prosequor mihi inferentes iniuriam. » Fabula indicat, quo magis homines benefici sunt eo minus iniurias tolerare.

Fabula indicat homines tunc uehementer commoueri, quum rebus suis intereunt.

Cui Rusticus « Nec hæc respondit te læserat. » Fabula indicat merito puniri, qui innocentes lædere conantur.

Fabula indicat malignos uiros huiusmodi gratias suis benefactoribus solere rependere.

Cui pater « Fili inquit huic innatum est omnibus eandem esse. » Fabula indicat Virum natura malignum ne a domesticorum quidem iniuriis abstinere.

Cuidam autem oblato argenteo eam petenti colaphum incussit, longumque filum dedit, dicens « Eris sapiens, si quousque hoc filum protenditur ab insanis et furiosis abfueris. » Fabula indicat nullum cum insanis habendum esse commercium.

Rogatus cur non amplius fleret « Farina inquit et glandes os mihi occluserunt. » Fabula indicat amplas hæreditates hæredum dolori facile finem imponere.

Interrogante autem eam uicina cur ita inconsolabiliter fleret « Non discessum eius inquit, sed pallium, quod ei reliqui, fleo. » Fabula indicat non amatores, sed eorum bona a meretricibus amari.

Tunc Vulpes. « At ego inquit ingenium sum sortita præstantius, quo sæpius quam tu pernicitate tua canes eludo. » Hæc indicat fabula (corporis uelocitatem et uires ab ingenio longe superari.)

Tum Rusticus « Quam digna inquit patior, qui paruæ commoditatis causa emolumenta quam maxima perdidi. » Fabula indicat parva incommoda maiori utilitate pensanda.

Si enim ad meam perueneris ætatem, absque pecunia arcum tibi natura concedet. » Hæc fabula indicat minime irridenda uitia senilis ætatis, quam nemo uiuendo effugere potest.

Ille per hostii [sic] rimulam respondit. « Melius quam uelletis. » Hæc indicat fabula, quod multi fingunt moleste ferre mortem aliorum, quos tamen cupiunt celeriter interire.

Pauo autem secum dicebat « Non pennæ te formosam, sed rostrum et ungues efficiunt, quorum timore nulla ex nobis audet tecum de formositate certare. » Fabula indicat a multis res potentiorum non tam ueritate quam timore laudari.

Fabula indicat mortales pro commodis suis uota mutare.

Sed quom aduentante hyeme Cucurbita exaruisset, « Minime inquit Olea cito crescentibus est inuidendum, quibus tam citus est paratus interitus. » Fabula indicat nimium festinata non esse diuturna.

Paulopost ad se reuersus. « Non istinc me lædi inquit credebam. » Fabula indicat uirum prudentem omnia explorare debere, unde ab aduersario possit offendi.

Abstemius 137 De viro lapidato qvi resvrrexit VIr quidam lapidibus occisus a populo, resurrexit qui interrogatus a quodam quid sibi in ea lapidatione molestius fuisset, « Nihil inquit lapide quem quidam iecit, quem mihi amicum esse credebam, quamuis non fuerim illo percussus. » Fabula indicat mala quæ ab amicis inferuntur grauiora uideri, quam quæ nobis inferunt inimici.

Tunc ait unus ex eis. « Vnus peccauit, et cuncti plectimur. » Fabula indicat unius malignitatem sæpe multis obesse.

In toto enim terrarum orbe nullum meo latius esset imperium, et tu quoque meo subesses imperio. » Fabula indicat omnia plena esse stultorum.

Fabula indicat quam difficile sit uariæ uulgi uoluntati satisfacere.

Hic paulo post uisa Vulpis pelle uehementer territus fugiebat qui cum a cæteris irrideretur auibus, quod inani timore concuteretur. « Si inter Vulpis ungues, ut ego inquit, fuissetis, pedum uestigia, nedum pellem illius timeretis. » Fabula indicat e magnis periculis elapsos quæque minima formidare solere.

Non sum enim is qui uideor. » Fabula indicat ex ipso corporis habitu homines non esse iudicandos.

Quod nonnullæ aliæ aues, quæ prope aderant, intuitæ, picam irridebant quod pro accipitre Cuculum fugeret quibus illa « Malo inquit a uobis irrideri quam ab amicis fleri. » Fabula indicat melius esse inimicis ridendi, quam amicis flendi præbere materiam.

Fabula indicat nullum immoderatum esse diuturnum.

Cui ille « Solus inquit tantum esse cœpi, postquam te huc contulisti. » Hæc indicat fabula (eruditos uiros, qui doctissimorum uirorum turba continue stipantur, tunc solos esse, quom inter illitteratos homines fuerint.)

Fabula indicat melius esse bonum et strenuum uicinum quam ignauos consanguineos habere propinquos.

Nolo enim filiorum meorum domum in fundamento tam instabili collocare. » Fabula indicat res nostras uiris instabilibus minime committendas.

Fabula indicat mortem omni ætate esse communem.

Nam usum Veneris admodum mihi obesse sentio, et uirga amplius non arrigitur. » Fabula indicat multos non amore uirtutis et Dei, sed timore pœnæ et impotentia consuetis uitiis solere desistere.

Fabula indicat nullam in rebus caducis spem habendam.

Cauendum nobis est ab accipitre, cuius prius ungues quam uocem sentire solemus. » Fabula indicat magis quietos et tacitos homines quam minaces et uerbosos extimescendos.

Interrogata a pastore cur ita faceret « Molestius inquit mihi est a cane, qui mihi custos et amicus esse debet lædi, quam a lupo quem natura perpetuum mihi genuit inimicum. » Fabula indicat grauiores nobis domesticorum quam externorum esse iniurias.

Nunquam tamen eorum admonitionibus obsecutus sum. » Fabula indicat uiros malignæ naturæ nullius hortatu a uitiis uelle desistere.

Quum me hinc subduxeris, tibi ordine cuncta narrabo. » Fabula indicat quom periclita[n]tibus celeri auxilio opus est superuacuis uerbis tempus non esse terendum.

Cui illa « Ne occidas inquit mi here me famulam tuam, tam pulchra pelle contectam, et hortulos tuos gratis fodientem. » « Non me respondit olitor his blandulis delinies uerbis quom me inuito hortulos meos ut dicis fodiens herbas omnes, ut te ipsam pascaris radicitus eruas et me ad inopiam redigas. » Fabula indicat in cunctis rebus uoluntatem hominum esse spectandam.

Fabula indicat quoad possumus beneficia in cunctos conferenda.

Tunc secum pauo « Me miserum et stultum inquit qui tam pretiosas res raptori ostendi quas occultare debebam. » Fabula indicat pretiosarum rerum ostentatione multos ad rapinas concitari.

Fabula indicat quod uiro prudenti frustra muliebres tenduntur insidiæ.

Fabula indicat qui res seruant non minus facere, quamuis ociosi uideantur, quam qui eas suo labore congregarunt.

Fabula indicat, ubi potentioris auxilium haberi potest ad imbecilliores non confugiendum.

» Cui ille, « Est hæc inquit hominum natura ut semper in nouos hospites benigniores sint. » Hæc fabula indicat hominum amentiam, qui noua etiam si deteriora sint, solent ueteribus anteponere.

Interrogata a Ioue, quare tale ab eo munus exposceret, quod illi graue et molestum futurum erat. « Malo inquit tam graue onus perpetuo ferre quam quum mihi libuerit malum uicinum non posse mutare. » Fabula indicat malorum uicinitatem omni incommodo fugiendam.

Interrogantibus autem cæteris pastoribus, cur ouem suspendisset, aiebat. « Pellis quidem ut uidetis est ouis, opera autem erant lupi. » Hæc indicat fabula (homines non ex [h]abitu, sed ex operibus iudicandos, quoniam multi sub uestimentis ouium lupina faciunt opera.)

Abstemius 100 De avaro saccvlvm nvmorvm alloquente VIr quidam auarus, qui ingentem aureorum aceruum male partum relicturus moriebatur, interrogabat sacculum Numorum, quem morienti sibi iusserat afferri, quibus uoluptatem esset allaturus, cui sacculus « Hæredibus inquit tuis qui numos a te tanto sudore quæsitos in scortis et conuiuiis profundent, et dæmonibus, qui animam tuam æternis suppliciis mancipabunt. » Hæc indicat fabula (stultum esse in iis laborare, quæ aliis gaudium, nobis autem sint allatura tormentum.)

Fabula indicat maledictis et stultis uiris minime respondendum, ne eis similes iudicemur.

Antequam oculum mihi erueres istud faciendum fuit. » Fabula indicat post illatas iniurias seram esse pœnitentiam, quom facta infecta fieri non possint.

Dentes enim non habes. » Fabula indicat multis non animum nocendi, sed uires deesse.

Si enim sternutantibus deum adesse precamur, ubi nullum est periculum quanto nunc magis pro me orare debetis cui tantum uidetis imminere discrimen. » Fabula indicat ducentes uxorem maxima adire pericula.

Fabula indicat primos accubitus non occupandos, ne irrideamur inde detracti.

Fabula indicat ingenium uiribus longe esse præstantius.

Fabula indicat nihil a deo petendum nisi quod ille nobis profuturum intelligit.

A mortua nullum mihi detrimentum inferri posse certo scio, a uiua uero subdubito. » Fabula indicat perfidis et fallacibus uiris nullam adhibendam fidem.

Fabula indicat difficili et morosa uxore nihil esse miserius.

Ecce quam suauioribus hic uescor cibis. » Hæc fabula indicat non ita patriam diligendam, si ignobilis sit, ut alia non adeamus loca quom alibi beatiores esse possimus.

» Cui pater. « Non tuum inquit et sacerdotum est idem officium. » Fabula indicat non omnia omnibus esse decora.

Hæc fabula indicat non debere homines in deum excandescere, si diuitias, si filios ipsis permittat auferri, quum etiam maiora et uiuentibus et mortuis possit inferre supplicia.

Fabula indicat non ex habitu, sed ex uirtute homines iudicandos.

Inuitus te cogor absoluere. » Fabula indicat nullum scelus esse tam deforme, quod uir auarus pecuniæ magnitudine non condonet.

Fabula indicat neminem natum adeo deformem, qui parentibus suis non uideatur esse formosus.

Ex tot enim terræ iugeribus, et tam pretiosis uestibus, quas tanto sudore paraui, quinque pedum fossam, et linteamen unum quo mortuus tegar possidebo. » Fabula indicat stultum et miserum esse tantam coaceruandis opibus operam impendere, quæ uelimus nolimus breui sunt relinquendæ.

Miserunt ergo morionem quendam ad aliud templum propinquum, ut inde turibulum afferret, qui profectus, quum quid esset turibulum nesciret, crucifixum ligneum quem ibi forte offendit, humeris tollens attulit sacerdotibus, qui ridentes, quum non crucifixum, sed turibulum uelle dicerent. « At ego inquit fatuus nihil ibi hoc magis tribulatum inueni. » Fabula indicat res peragendas fatuis non committendas.

Gallus utrunque pollicitus dominum propere adiens narrat Vulpem casse detineri, quem claua armatum ad se perdendam uenientem Vulpes conspicata. « Infelix inquit et stulta ego quæ credidi Gallum mihi fidum fore cuius tot uxores occideram. » Fabula indicat iis, quos insigniter læsimus nunquam fidendum.

Dum sic ergo lasciua gestiret subsidens terra eam traxit in præceps, quam delabentem Lupus conspicatus « Maximum inquit nunc mortis meæ solatium ad manes feram uidens Vulpem, quæ me irridebat, mecum pereuntem. » Fabula indicat illorum calamitatibus nunquam insultandum, quom in easdem nos quoque incidere possimus.

Abstemius 143 De vvltvre a canibvs capto ob prædam non dimissam VVltures duo cadauer depascentes duo ingentia carnis frusta absciderant quæ unguibus per æra ferre decreuerant quom subito canibus aduentantibus alter eorum dimissa sua parte cadaueris eiulans statim e canum conspectu procul abiit, alter prædæ intentus dum partem suam dimittere cunctatur, a canibus captus est, qui dum se iam iam moriturum uideret « Heu inquit me miserum et infelicem qui paruæ uoluptatis causa tot uitæ uoluptates amittam. » Fabula indicat nimiam acquirendi cupiditatem sæpenumero auaris attulisse perniciem.

Nam dum fraudibus aues capere studeo, ab alio ipsa capta sum. » Fabula indicat qui aliis insidias moliuntur, moleste ferre non debere, quom ipsi quoque ab aliis capiuntur.

Iuste nunc plector. » Fabula indicat insipientes dum mala a se amoliri uolunt, sæpe incidere in grauiora.

Fabula indicat nihil æque milites eneruare, quam nimium ueneris usum desuetudinemque pugnandi.

Fabula indicat homine auaro nihil esse miserius, qui aliis custodit quæ ei deus fruenda concessit.

Tunc secum malus « Quanto inquit melius mihi fuisset minores fætus edidisse. » Fabula indicat nos debere modicis rebus esse contentos, quum amplæ opes, et nimiæ diuitiæ sine ingenti periculo nequeant possideri.

Tunc Aquila « Ite ait uenatum ; et uter uestrum digniorem mihi attulerit prædam, eum præstantiorem iudicabo. » Quum autem Miluus exiguum murem Accipiter uero columbam apportasset inquit Aquila « Quanto columba maior est mure, tanto accipitrem Miluo præstantiorem esse pronuncio. » Fabula indicat ex operum, non corporum magnitudine homines metiendos.

Pauperum autem regnum cælorum, ut plurimum esse consueuit. » Fabula indicat nimias diuitias homines ad inferna deducere.

Hæc indicat fabula (matrimonia et cætera consortia improbanda, quæ ab imparibus contrahuntur.)

» Fabula indicat cum potentioribus se non esse decertandum.

Fabula indicat sæpenumero id nobis utile esse, quod damnosum putabamus.

Fabula indicat, qui parentum imperio non obsequuntur, in maximas calamitates incidere.

» Fabula indicat haut unquam sperandum diligentem fore familiam, cuius pater familias negligens fuerit.

Fabula indicat eum amentem esse qui incerta spe maiorum rerum præsentes omittit.

Paucis autem post diebus, quum ipse quoque ad necem traheretur, sese afflictabat dicens. « Heu me infelicem, cur inimici mei cæde lætatus sum quem tam cito eram eodem exitu secuturus. » Fabula indicat neminem debere ne inimici quidem morte lætari, quum exploratum sit cunctis esse moriendum.

Hominum enim somnia quam brutorum ueriora esse consueuerunt. » Fabula indicat nihil mortalium spe esse fallacius.

« Quam melius tibi inquit amice fuisset, uermes uenari quam alienas aues impetere. » Hæc Fabula indicat eorum uitam tutiorem esse, et magis probandam, qui suis rebus sine periculo contenti sunt, quam illorum, qui aliena appetentes adeunt magna uitæ discrimina.

» Hæc fabula indicat, ne ægre feramus dona naturæ, quæ maiori nobis commodo sæpe sunt, quam nos intelligere ualeamus.

Ægre autem ferens canis se assidue ligari uerberarique aufugit, et quum increparetur a domino ut ingratus, et tantorum beneficiorum immemor, qui se fugisset, a quo semper dilectus pastusque fuisset, ligatus autem uerberatusque numquam respondit. « Quod seruus tuo iussu facit, a te factum puto. » Hæc fabula indicat eos malefactores habendos, qui maleficiorum causa fuere.

Hæc fabula indicat, qui omnia comprehendere uolunt, sæpe pauca uix capere posse.

Iacet ibi in lecto, quem occisura uenisti. » Hæc fabula indicat neminem esse adeo amantem amici, qui non malit sibi bene esse quam alteri.

Fabula indicat eos in consortia non admittendos, qui nos possunt eiicere.

Hæc indicat fabula (aduersam fortunam amicitiæ experimentum esse quam optimum.)

O, quam melius est Asinum esse quam porcum. » Fabula indicat, iis, quos felices putamus, minime inuidendum, quum illa adumbrata felicitas sæpe multis sit causa miseriis.

Mortem igitur sibi imminere sentiens. « Quanto melius inquit mihi fuisset colapho a cynico repercuti quam numo etiam aureo donari. » Fabula indicat delinquentibus impunitatem peccandi potius quam pœnam interdum nocuisse.

Fabula indicat quam cito defunctorum maritorum amor ex uxorum animo excidere soleat.

Oblitus damnorum Rusticus cucurrit, et murem corripiens illum in medium iecit incendium dicens. « Ingratum animal tempore felicitatis mecum habitasti ; nunc quia fortuna mutata est, uillam meam deseruisti. » Fabula indicat eos non esse ueros amicos, qui arridente fortuna a latere tuo non discedunt, turbata autem præcipiti abeunt cursu.

Tunc pastor secum. « Merito plector, ut qui lupum canibus immiscui, qui eos oues occidere docuit. » Fabula indicat bonorum mores malorum consuetudine corrumpi.

Dum ita contenderent, accidit, ut simius illac transiret, qui iudex et arbiter electus, « Non possum inquit inter uos tantas componere lites, nisi uidero prius quo pacto serpens sub saxo stabat. » Quom ergo uir serpenti saxum imposuisset inquit Simius « Ingratum animal sub saxo relinquendum censeo. » Fabula indicat ingratos homines nullo dignos esse beneficio.

Fabula indicat stultos esse, qui hominum uirtutem ex uerborum, ampullositate et corporis proceritate diiudicant.

Cum autem mox ab alio lupo interrogaretur cur solus gregem esset adortus, ubi tam ualidi erant propugnatores, « Domestica inquit pugna deceptus sum. » Fabula indicat, quod in[i]micitiæ externorum discordes propinquorum animos reconciliare solent.

Fabula indicat stultum esse aduersus potentiores se ob minimam rem uelle contendere.

Sacerdos irritatus quum pueri amentia, tum quia se cœna priuatum conspiciebat, educto extra limen domus puero ostendit ei tres uias dicens « Elige, quam uis, hic pernoctaturus non es. » Fabula indicat amentes seruos domi non habendos.

Amplius enim non inuenies. » Fabula indicat quam facile sit uirum auarum spe pecuniæ decipere.

Increpitus autem a parente, quod non duo, ut iussus erat, attulisset « Seruo inquit alterum tibi, ut quum decrepitus in xenodochio deges illud tibi mittam. » Fabula indicat, qua mente in parentes sumus, eadem liberos nostros in nos futuros.

Non mihi sed boui hunc exhibent honorem. » Fabula indicat pauperem cunctis odiosum esse diuitibus uero ab omnibus honorem exhiberi.

Hæc indicat fabula (neminem potentia sua fretum imbecilliores debere despicere quum aliquando infirmiores potentiorum iniurias ulciscantur.)

Quare ulterius differendum non est. » Hæc fabula indicat ita uiuendum, quasi mortem semper adesse cernamus.

Fabula indicat quam facile humanæ mentes uenerea uoluptate capiantur.

Amici hoc audientes admirabantur, increpabantque hominem, qui non modo rem arduam atque difficilem, uerum etiam impossibilem facere promisisset, timebantque ne exacto hoc tempore a principe occideretur, quibus ille respondebat. « Ante quam hoc tempus elabatur, aut Asinus morietur, aut princeps, aut ego. » Fabula indicat in periculo constitutis moram sæpe auxilio esse solere.

Fabula indicat uiri prudentis officium esse interdum fingere, et sese a potentium furore honesta excusatione tutari.

» « Galerus ait Vulpes ille ruber, quem socio meo lupo imposuisti. » Fabula indicat melius esse partem interdum concedere quam totum amittere.

Fabula indicat uxores non sinendas uirgines permanere.

Fabula indicat multos quæ facienda sunt laudare, sed qui ea facere uelint, paucos reperiri.

Fabula indicat stultos et amentes esse, qui sese periculis imprudenter obiiciunt.

Fabula indicat homines minime uenia dignos, qui quom libere peccent, fortunam uel dæmonem accusant.

» Hæc indicat fabula (multos mortales sub laudationis specie aliis perniciem machinari.)

Tunc Rusticus ad hædum conuersus « Gratias inquit tibi ago hædule mi, qui tam faciles mihi has effecisti fores. » Fabula indicat nullas tam duras difficilesque fores esse, quas munera non aperiant.

Fabula indicat, peccata quum ratione nequeant urbanitate diluenda.

Tunc pastor secum « Impossibile est inquit mutari posse naturam. » Fabula indicat homines natura ignauos ac meticulosos non solum conspectu sed etiam hostium fama terreri, nullaque ducis oratione ad uirtutem accendi.

Fabula indicat longe melius esse tenui et agresti uictu quiete uiuere, quam lautis et opiparis epulis inter uitæ discrimina.

» Fabula indicat liberali uiro deum multa largiri, quo multorum indigentiæ ualeat subuenire.

Fabula indicat improbe eos facere, qui felicitatis causam suæ industriæ aduersitatis autem fortunæ ascribunt.

Hæc fabula indicat nullos custodes esse ita diligentes, qui impudicas mulieres ualeant custodire.

Deinde hic sermo conticescet. » Hæc fabula indicat nullam rem esse tanta dignam admiratione, quæ diuturnitate temporis non desinat esse miraculum.

Si enim uxori iunctus esset, nunquam tanta pedum pernicitate polleret. » Hæc indicat fabula (neminem esse adeo robustum et fortem, quem nimius ueneris usus non infirmum et debilem reddat.)

Hæc fabula indicat omnia prius sapienti tentanda, quam ad armorum confugiatur auxilium.

Fabula indicat difficile esse animi ægritudinem uerborum simulatione cælare [sic].

Fabula indicat apud litterarum inopes doctis uiris non tam doctrinam, quam facetias et urbana dicta prodesse.

Non erit ea uis preceptori patrique ut discam. » Fabula indicat nolentes discere a nemine posse compelli.

Etsi enim coitus appetens non sum uolo tamen habeat, quod nos reconciliet, si quando cœperimus esse discordes. » Hæc fabula indicat nullum matrimonium felixd si clauus defuerit qui uirum et mulierem arctissime constringit.

Hæc fabula indicat nulla esse præsentis uitæ tempora, quæ non perpetuis sint subiecta laboribus.

Fabula indicat qui indigentibus expetita non præstat auxilia ab aliis quoque necessitatis tempore solere destitui.

Fabula indicat fortunæ bona, quoniam huc et illuc transeunt, ab animi bonis quæ propria et perpetua sunt longe superari.

Cui uenator « Monuit me inquit ne deinceps ursi pellem uendere uelim, nisi eum prius ceperim. » Hæc fabula indicat incerta pro certis non habenda.

Fabula indicat quæ taceri uolumus nulli mulieri esse dicenda.

Quisque igitur eum solari et, ut bono animo esset hortari, quoniam deus clæmentissimus pater ei ignosceret, quia non uoluptatis, sed recuperandæ sanitatis causa opus tale patrasset. « At ego inquit istud non fleo sed quod tantam dulcedinem citius expertus non sum. » Hæc indicat fabula (humanam naturam adeo peccatorum illecebris delectari, ut uitiorum uoluptatem facile uirtutum amaritudini anteponant.)

Decem autem quos accepisti aureos, nunquam habuisses, nisi tunc arctissimus me oppressisset somnus. » Fabula indicat fortunam infelici homini semper aduersam, fortunato autem etiam nolenti semper esse propitiam.

Fabula indicat aduersus insipientes nullum idoneum esse remedium.