/ 42
1 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 145. De viro divite et viro litterato » p. 
Abstemius 145 De viro divite et viro litterato VIr quidam diues sed illitteratus, uirum doctum, sed inopem deridebat
et viro litterato VIr quidam diues sed illitteratus, uirum doctum, sed inopem deridebat quod ipse sua industria multas d
ior esset, componi non poterat, quom uterque multos fautores haberet, sed plures diues. Tandem hoc pacto compertum est doct
2 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 15. De mvliere amatoris discessvm flente » p. 
m uicina cur ita inconsolabiliter fleret « Non discessum eius inquit, sed pallium, quod ei reliqui, fleo. » Fabula indicat
, sed pallium, quod ei reliqui, fleo. » Fabula indicat non amatores, sed eorum bona a meretricibus amari.
3 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 88. De eqvo incvlto sed veloci et cæteris evm irridentibvs » p. 
Abstemius 88 De eqvo incvlto sed veloci et cæteris evm irridentibvs EQui complu
eruallo relictis palmam assecutus est. Fabula indicat non ex habitu, sed ex uirtute homines iudicandos.
4 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — [Épître d’Abstemius à D. Angelus] »
, quos Diogenes ille Sinopæus oues aureo indutas uellere nuncupabat), sed quia ut multorum et Benentis nostri præcipue serm
s uero non incumbis, ut draco ille peruigil, qui aurea mala seruabat, sed eas ad liberalitatem confers, et hoc famis tempor
guum Abstemii tui munus læto animo et serena fronte suscipe, non rem, sed dantis animum, uoluntatemque considerans. Vale ex
5 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 7. [FABVLA CANIS MORDACIS] » p. 332
is latratibus horrens nec patulis primum rictibus ora trahens, mollia sed pauidae summittens uerbera caudae, concitus audac
ta dari ? Non hoc uirtutis decus ostentatur in aere, Nequitiae testem sed geris inde sonum.
6 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 127. De pastore gregem svvm adversvs Lvpvm hortante » p. 
sent numero plures, et cornibus, quibus Lupus careret insuper armatæ, sed uellent unanimiter, et auxilio mutuo sese ab illi
ula indicat homines natura ignauos ac meticulosos non solum conspectu sed etiam hostium fama terreri, nullaque ducis oratio
7 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 175. De pvero discere nolente » p. 
os inquit. Quod huius litteræ, exigit enunciatio. » Ille uero hiabat sed absque uoce. Præceptor uidens laborem suum irritu
abor.a. dicere ? » At puer uersutus « Non est inquit arduum dicere.a. sed si.a. dicerem, uellet ut.b. discerem et.c. Non er
8 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 109. De cane adversvs lvpvm asino non opitvlante qvia sibi panem non dederat » p. 
lante qvia sibi panem non dederat CAnis molossus non modo ad lupos sed etiam ad Vrsos expugnandos ualidus, cum Asino, qu
nis sibi daret, ne periret inedia. At ille non solum panem non dabat, sed canem irridens illi ut secum herbas pasceret, con
9 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 29. De heremita virgine ægrotante » p. 
quoniam deus clæmentissimus pater ei ignosceret, quia non uoluptatis, sed recuperandæ sanitatis causa opus tale patrasset.
æ sanitatis causa opus tale patrasset. « At ego inquit istud non fleo sed quod tantam dulcedinem citius expertus non sum. »
10 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 101. De divite petente a fortvna ne plvres sibi daret divitias » p. 
e dixit. Pauper hanc paruam tanti laboris mercedem ratus renuit primo sed quom paulo post nonaginta peteret, diues uix ut o
s uellet conferre diuitias, quæ illi molestæ et graues admodum erant, sed in se potius uellet esse benigna, qui a teneris a
11 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 107. De aqvila in pvlchritvdine se cæteris avibvs præferente » p. 
esse affirmantibus. Pauo autem secum dicebat « Non pennæ te formosam, sed rostrum et ungues efficiunt, quorum timore nulla
12 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 74. De sene ob impotentia[m] libidinem carnis relinqvente » p. 
us non arrigitur. » Fabula indicat multos non amore uirtutis et Dei, sed timore pœnæ et impotentia consuetis uitiis solere
13 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 12. [DE RVSTICO ET THESAVRO] » p. 61
a meis non prodis munera templis atque alios mauis participare deos ; sed cum surrepto fueris tristissimus auro, me primam
14 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 76. De lvpo ovis pelle indvto, qvi gregem devorabat » p. 
era autem erant lupi. » Hæc indicat fabula (homines non ex [h]abitu, sed ex operibus iudicandos, quoniam multi sub uestime
15 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 120. De viro qvi vicino conviciante vesicam concvtiebat » p. 
tatem retunderet, quoties eum conuiciantem audiebat, nil respondebat, sed uesicam uento plenam, in qua fabas concluserat, c
16 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 165. De hydro ranam devorare volente » p. 
. Dentes enim non habes. » Fabula indicat multis non animum nocendi, sed uires deesse.
17 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 170. De leone a vvlpe edocto vt posset e vincvlis exire » p. 
ns quom hoc esset intuita, « Non uiribus inquit mi rex istinc euades, sed ingenio. Relaxandus enim laqueus et dissoluendus,
18 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 3. [DE CANCRO SVVM DOCENTE FILIVM] » p. 322
o placeant haec deuia, nate, Rursus in obliquos neu uelis ire pedes ; sed nisu contenta ferens uestigia recto, innocuos pro
19 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 135. De morione crvcifixvm pro tvribvlo afferente » p. 
eris tollens attulit sacerdotibus, qui ridentes, quum non crucifixum, sed turibulum uelle dicerent. « At ego inquit fatuus
20 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 164. De capra prohibita a cane hortvm intrare » p. 
æ tibi nulli sunt usui ? » « Nulla respondit canis ratione hoc facio, sed quia ita mihi insitum est a natura. » Fabula exp
21 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 183. De milvo et accipitre apvd aqvilam de præstantia contendentibvs » p. 
is magnitudinem sese illi præferendum. Contra Accipiter non staturam, sed uires spectari oportere dicebat. Tunc Aquila « It
22 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 26. [DE CAPELLA ET LEONE] » p. 157
it, praeruptis ardua saxis linque, nec hirsutis pascua quaere iugis ; sed cytisi croceum per prata uirentia florem et glauc
23 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 142. De lvpo oves invadere volente sed impedito » p. 
Abstemius 142 De lvpo oves invadere volente sed impedito LVpus et leo contracta inter se amici
24 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 19. [DE ABIETE ET DVMIS] » p. 304
c laeta quidem bona sola fateris et nostris frueris imperiosa malis ; sed cum pulchra minax succidet membra securis, quam u
25 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 14. De mvliere virvm morientem flente, et patre eam consolante » p. 
ardenti amore prosequebatur, non modo uerba parentis non admittebat, sed intempestiuam alterius mariti mentionem accusabat
26 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 28. De rvstico et mvre » p. 
emius 28 De rvstico et mvre RVsticus quidam erat admodum pauper, sed adeo facetus ut ne calamitatis quidem tempore nat
27 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 67. De mvre, qvi cvm fele amicitiam contrahere volebat » p. 
o, non est uultui temere credendum. » Hæc fabula innuit non ex uultu sed ex operibus homines iudicandos, cum sub ouilla pe
28 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 136. De serpente saxo oppresso » p. 640
aturum. Quod quum uir mitis fecisset, non modo promissa non soluebat, sed hominem morte dignum esse dicebat. Dum ita conten
29 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 191. De lvpo esvriente qvi in cadaver bovis inciderat » p. 
egenæ animantes nunc honore prosequuntur et amicum expetunt. Non mihi sed boui hunc exhibent honorem. » Fabula indicat pau
30 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 1. [DE NVTRICE ET INFANTE] » p. 158
 : Cur, inquit, nullam referencs de more rapinam, languida consumptis sed trahis ora genis ? Ne mireris, ait deceptum fraud
31 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 17. [DE VENATORE ET TIGRIDE] » p. 340
edio conuenit in aggere forma quaeque oculis olim sit repetenda meis, sed cruor et ualidis in nos directa lacertis ostendun
32 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 30. [DE HOMINE ET PORCO] » p. 583
auris onus. Nec mora, praedictae segeti caput intulit horrens, poena sed indignum congeminata facit. Tunc domini captum me
33 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 187. De leone partem prædæ a lvpo petente » p. 149339
ro quid dicis ? » « Ego inquit mi domine rex non terciam modo partem, sed totum ceruum tuum esse non inficior. » « Ecquis i
34 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 195. De mvribvs tintinabvlvm feli svspendere volentibvs » p. 613
ita sententia fuit. Fabula indicat multos quæ facienda sunt laudare, sed qui ea facere uelint, paucos reperiri.
35 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 104. De sacerdote qvi qvinqve vestales prægnantes fecerat » p. 
dum curandumque acceperat, in quo quinque mulieres deo dicatæ iuuenes sed non multum pudicæ erant inclusæ. Sed quoniam ment
36 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 44. De scvrra et episcopo » p. 
SCurra quidam Kalendis Ianuari ad episcopum quendam diuitem quidem, sed auarum accedens numisma aureum strenæ nomine peti
37 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 55. De agricola militiam et mercatvram affectante » p. 
b imperatore suo male pugnatum esset, non solum quæ habebat perdidit, sed etiam pluribus uulneribus affectus est. Quare dam
38 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 80. De vidva et asino viridi » p. 
idva et asino viridi VIdua quædam cælibatum exosa nubere cupiebat, sed non audebat, uerita uulgi irrisiones, qui maledic
39 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — [Nicolas Abstemius 1]. Nicolai Abstemii Laurentii filii apologvs de piro vrbana et silvestri » p. 
rpebat amaris, Quod non grata homini ferret, nec commoda brutis Poma, sed austeros cunctis præbentia succos. Cui pirus agre
40 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 31. De vidva virvm petente » p. 
bi reperiret. Quem non coitus gratia, qui ingratus admodum sibi erat, sed ne bona sua dilapidarentur, exoptare se dicebat.
41 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — [Liminaires] »
niet, si Phalaridem ducem efficietis. Hostes quidem uestros punietis, sed huic tyranno perpetuo seruietis. » Quibus uerbis
42 (1893) Les fabulistes latins depuis le siècle d’Auguste jusqu’à la fin du moyen âge. Tome I : Phèdre et ses anciens imitateurs directs et indirects pp. -818
ositio autem fabularum vult circuitionibus carere et jucundior esse : sed oratio qua utilitas fabulæ retegitur, ἐπιμύθιον v
99 in-12, deinde secundis curis aucta 1617 in-4o, denique 1630 in-12, sed oscitanter confecta, si fides Niceroni To. 21 hab
mier épilogue qui commence par ce vers : Supersunt mihi quæ scribam, sed parco sciens, il lui déclare, que, quoique la ma
b. xvi : Fraudator nomen cum locat sponsu improbo, Non rem expedire, sed mala videre expetit. Hunc locum in variis suis l
us ou moins heureuses, mais dont le dernier vers : Non qui fuerimus, sed qui nunc simus, vide, a une grande analogie avec
ignant la hauteur à force de courage et de ruse : Punica origo illi, sed qui virtute probaret       Non obstare locum, quu
ui harundinibus predicauit. 72. De armato nobili qui multa presumebat sed parum faciebat. 73. De notario falso. 74. De lani
toris nomen Vincentius. ordine fertur       Predique cator. burgundia sed patria. M.cccc.lxxiiij375. § 3. — Édition de
Romulus, f. 59. —   Hæc fabula docet quemlibet exulem non esse suum. sed cum alienis incautè vivere, et dominum debere att
renis continet spumantibus… Romulus :   Verba tua non pavesco, sed hujus, qui prima sella sedet, qui frenis ora temp
t græcus ; unde, ut fertur, præsens liber conscriptus erat in græco ; sed postea jussu Romuli imperatoris Romanorum fuit tr
rritus, qui composuit istum librum, et non Ysopus, ut dicunt quidam ; sed quia Ysopus erat honeste vite, idcirco istum libr
ulus ei talis est : Incipit Esopus, quod non fuit nomen compositoris, sed Waltherus. Vt autem eius liber honestius recipere
t ab urbe Parisiaca, aut a consueto philosophiæ studio eum revocavit, sed in ipso quoque monasterio ad quod se causa religi
ausa autem efficiens dicitur fuisse Ysopus qui ortus erat de Grecia ; sed , secundum alios, Galterus anglicus composuit sub
mentaire. À la suite de la dernière on lit :       Ysopus est herba, sed ysopus dat bona verba.       Sit tibi, Christe, l
, qui, étant incomplète et s’arrêtant à ce vers : Non amat insontes, sed sontes aula tiranni, donne lieu de penser qu’un
ulus ei talis est : Incipit Esopus, quod non fuit nomen compositoris, sed Waltherus. Vt autem eius liber honestius recipere
t græcus ; unde, ut fertur, præsens liber conscriptus erat in græco ; sed postea jussu Rhomuli imperatoris Romanorum fuit t
men. Puis viennent ces quatre vers : Gutta cauat lapidem, non bis, sed sæpe cadendo : Sic homo fit sapiens, non bis, sed
t lapidem, non bis, sed sæpe cadendo : Sic homo fit sapiens, non bis, sed sæpe legendo. Clamitat ad caelum vox sanguinis
quefois ajoutés dans les manuscrits : Gutta cauat lapidem, non bis, sed sepe cadendo. Sic homo fit sapiens, non bis, sed
at lapidem, non bis, sed sepe cadendo. Sic homo fit sapiens, non bis, sed sepe legendo. Clamitat ad celum vox sanguinis [
m apud Sanctum-Albanum, cuius mater fovit Ricardum ex mamilla dextra, sed Alexandrum fovit ex mamilla sua sinistra471. » V
lle ait. Nullus mihi cibus tam desiderabilis, sicut et illius Simii ; sed pro fide datâ et verecundia facere non ausus sum.
vé complet : Tum confessus est desiderium se habere comedendi Simiam, sed occasionem deesse qua eam occideret, cum jusjuran
ti : Ille autem dicebat nullum cibum nisi carnes Simiæ sibi placere ; sed citius vellet mori quam Simiæ nocens infringeret
e pinguem ac pinguem Nec multum gravis erat, nec multum suavis, sed medio modo se habens. non esset multum gravis (
gnificat qui de facili non fallitur. Unde : Grandior incauto virtus, sed parvula Vulpes       Plenius angusta sub brevitat
. Deliciæ sunt grana tuæ, me regia nutrit       Mensa ; bibis feces, sed bibo lene merum. Tu bibis a limo sitim (sic), mih
melius ejus censor, quibus consolaretur et levaret calamitatem suam ; sed in calamitatem est, unde ipsi postea per calumnia
missa quippe iamdiu est hæc ludendi licentia non modo adolescentibus, sed etiam gravioribus poetis, quanquam a nobis ob pon
ideo eum loqui de Æsopiis logis non versu latino, ut Phædrus fecerat, sed latina prosa digerendis, atque, ut ipse loquitur,
m curavit. Litteræ minusculæ, quas vocant, atramento subfusco quidem, sed claro ac perspicuo scriptæ sunt. Scribendi compen
valetudine mala. Accessit tardivitas Libracii qui non quando debuit, sed quando potuit, ne dicam voluit : illam transcrips
potentis nutu ; qui virtutem verosque labores quandoque periclitari ; sed perire minime permittit : devenerit, visum est ni
hunc Esopum nostrum tuo hortatu factum latinum non modo ut hospitem : sed ut familiarem carum habebit. Vale. » 310. Poés
am anxie Parmenses quidam, non Romulum huius libri auctorem asserant, sed suum quemdam Salonem municipem, qui poeta, dum At
m illorum esso autorem. Quod ne dum ueteres inscriptiones testantur : sed et codex uetustus de uita Æsopi, qui est apud Tho
are cum poetis novitiis non solum ediscendum ob fabularum utilitatem, sed etiam propter versuum munditias imitandum. »  Poe
/ 42