tentasset, quæ quietior placidiorque uidebatur, reperit eam altiorem quam animo erat opinatus. Rursus ibi breuiorem, tutior

tu fluuius decurrebat. Tunc secum « Quam tutius inquit clamosis aquis quam quietis et silentibus uitam nostram credere possu

edere possumus. » Hac admonemur fabula, ut minus uerbosos et minaces quam quietos extimescamus.

lore non absimilis esset, præ angustia animi potius uermibus terrenis quam suauibus aliarum auium carnibus uesceretur, uidit

. Cui cuculus. « Quam melius tibi inquit amice fuisset, uermes uenari quam alienas aues impetere. » Hæc Fabula indicat eoru

esse, et magis probandam, qui suis rebus sine periculo contenti sunt, quam illorum, qui aliena appetentes adeunt magna uitæ

taretur, rogabat mortem, ut si maritum sibi esset ereptura, se potius quam illum, uellet occidere. Inter hæc uerba mortem ce

uius timore perterrita, et iam sui uoti pœnitens « Non sum ego inquit quam petis. Iacet ibi in lecto, quem occisura uenisti.

indicat neminem esse adeo amantem amici, qui non malit sibi bene esse quam  alteri.

accipitre Cuculum fugeret quibus illa « Malo inquit a uobis irrideri quam ab amicis fleri. » Fabula indicat melius esse in

quam ab amicis fleri. » Fabula indicat melius esse inimicis ridendi, quam amicis flendi præbere materiam.

o a ciconia CYgnus moriens interrogabatur a Ciconia, cur in morte, quam cætera animalia adeo exhorrent multo suauiore[s]

, cur in morte, quam cætera animalia adeo exhorrent multo suauiore[s] quam in omni uita emitteret sonos, quom potius mœstus

non plures reges duceret eligendos, « Quia difficilius inquit plures quam unus saccus impletur. » Hæc fabula docet longe m

am unus saccus impletur. » Hæc fabula docet longe melius esse ab uno quam a multis principibus gubernari.

tandem effundet. Cauendum nobis est ab accipitre, cuius prius ungues quam uocem sentire solemus. » Fabula indicat magis qu

m sentire solemus. » Fabula indicat magis quietos et tacitos homines quam minaces et uerbosos extimescendos.

us inquit mihi est a cane, qui mihi custos et amicus esse debet lædi, quam a lupo quem natura perpetuum mihi genuit inimicum

mihi genuit inimicum. » Fabula indicat grauiores nobis domesticorum quam externorum esse iniurias.

entris ædebat [sic] sonos ad magistratus accessit, petens ne se minus quam Scurram honorare uellent. Et quum magistratus adm

nterrogarent, cur se ita honore dignum duceret, inquit « Quia maiores quam Scurra crepitus uentris emitto, eosque absque fet

mum, emit alium nequaquam illi bonitate parem, quem multo diligentius quam priorem nutricabat. Quod hic admirans dicebat pri

riorem nutricabat. Quod hic admirans dicebat priori. « Cur me dominus quam te impensius curat ? quum tibi neque pulchritudin

on desinebant. Tunc secum columbæ « Quam utilior accipitrum discordia quam concordia nobis erat ? » Hæc monet fabula maloru

erat ? » Hæc monet fabula malorum inter se ciuium odia alenda potius quam extinguenda, ut dum inter se digladiantur, uiros

se in locis humidis et conuallibus assidue commorari Aquilam rogauit, quam audierat ita alte uolare, ut maximos terrarum tra

a et confracta est. Fabula monet, ne quis se altius extollere uelit, quam eius conditio, aut natura patiatur.

psus secum dicebat. « Quanto melius erat apis unius aculeum tolerare, quam tot in me hostes mea iracundia concitare. » Hæc

æc fabula innuit longe melius interdum esse iniuriam unius sustinere, quam dum unum punire uolumus, multos nobis inimicos co

r nihil habebat præter domum ruinam minantem tibicinibusque suffultam quam ab agro rediens quom ruentem offendisset, nec hab

am annos in pariete obstrusa latuerat, inter rudera et saxa iacentem, quam cum substulisset [sic], apertamque aureis plenam

cebat. « Quanto melius est onus, quo ad omnes ictus munita sum ferre, quam tot mortis subire discrimina ? » Hæc fabula indi

cat, ne ægre feramus dona naturæ, quæ maiori nobis commodo sæpe sunt, quam nos intelligere ualeamus.

magnam habebat amicorum copiam, quos ad cœnam sæpissime inuitabat, ad quam libentissime accedebant. Volens autem experiri, a

st. Hæc indicat fabula (aduersam fortunam amicitiæ experimentum esse quam optimum.)

s « At at inquit, hinc illa in nutriendo porco hominum diligentia. O, quam melius est Asinum esse quam porcum. » Fabula ind

in nutriendo porco hominum diligentia. O, quam melius est Asinum esse quam porcum. » Fabula indicat, iis, quos felices puta

tiens. « Quanto melius inquit mihi fuisset colapho a cynico repercuti quam numo etiam aureo donari. » Fabula indicat delinq

donari. » Fabula indicat delinquentibus impunitatem peccandi potius quam pœnam interdum nocuisse.

dicens cotidiano labore durum uictum quæritare, et turpiter uestiri, quam post optimos et delicatos cibos, et tantos ornatu

iuitiis et opibus abundant, quum eorum uitam longe pluribus periculis quam pauperum uideamus esse subiectam.

us Lupum qui continue tuo insidiatur ouili. » « Immo inquit pastor te quam Lupum morte dignum magis puto. Ille enim palam se

uit fabula longe magis puniendos, qui sub amicitiæ specie nos lædunt, quam qui aperte se nostros inimicos profitentur.

bonos accedente PEcunia interrogata a uirtute cur potius ad malos quam ad bonos accederet, « Quia boni inquit mentiri pe

olent. » Tunc uirtus « Malo inquit discipuli mei in paupertate degant quam sese his uitiis contaminent. Vtrisque enim cito m

campo, hei mihi ! uittata tu quoque fronte cadis, Ille refert : Modo quam metuis, precor, exime curam, et tecum uiles, impr

iles, improbe, tolle minas. Nam sat erit sacrum diuis fudisse cruorem quam rabido fauces exsaturare lupo. Sic quotiens dupl

locum a ficedula prædictum peruenisset reperit cibos adhuc suauiores quam illa promiserat. Sed quom uideret nonnullas aues

abula indicat longe melius esse tenui et agresti uictu quiete uiuere, quam lautis et opiparis epulis inter uitæ discrimina.

[sic], qvi vxorem dederat cvstodiendam VIr gelotypus [sic] uxorem, quam parum pudice uiuere compererat, cuidam amico, cui

s inter herbas pascere uespereque facto ad unum omnes domum reducere, quam una die impudicam mulierem seruare. Hæc fabula i

eo perfecta exoriretur. Proculdubio non aliunde mecum tandem collegi, quam ex præclaræ eius uirtutis nomine proficisci, cuiu

cuiuscunque animo pessum eat Abstemioque (absit inuidia uerbo) omnium quam iucundissimo detrahatur. Cui et te et me ob tanti

m amouit humanitas et prudentia tua, qua non tam res tibi dono datas, quam offerentium uoluntatem soles inspicere. Addidit q

m utilitatis gratia delectatos. Sedulo dedimus operam ut seria potius quam iocos saperent, unde ridiculas multas, quæ inter

, uerumetiam ad res honestas utilesque peragendas suis fabellis magis quam philosophi suis præceptis alliciunt. Nam ita in l

r. Non uideo igitur cur has componendo fabulas laude fraudari debeam, quam cæteri Latini ex translatione consecuti sunt nisi

ntem quare quom similes essent atque cognati, homines tamen se potius quam illum insequerentur. Cui serpens « Quia rarus inq

um comedit. Fabula indicat eos non adhibendos custodes qui non minus quam hostes nobis nocere possunt.

i in hominibus honorandis potius uestium nitorem præstantiamque formæ quam uirtutes moresque soleant attendere.

Vulpes. « At ego inquit ingenium sum sortita præstantius, quo sæpius quam tu pernicitate tua canes eludo. » Hæc indicat fa

s « Quam digna inquit patior, qui paruæ commoditatis causa emolumenta quam maxima perdidi. » Fabula indicat parva incommoda

oncedet. » Hæc fabula indicat minime irridenda uitia senilis ætatis, quam nemo uiuendo effugere potest.

er eius se haberet. Ille per hostii [sic] rimulam respondit. « Melius quam uelletis. » Hæc indicat fabula, quod multi fingu

certare. » Fabula indicat a multis res potentiorum non tam ueritate quam timore laudari.

a se natam breui tantum creuisse, ut se esset longe altior, quæ annos quam plurimos in eodem fuerat loco. Sed quom aduentant

rouocans sperabat se uictorem fore, quod, longiores acutioresque sibi quam aduersario dentes essent. Sed quom Asino propinqu

sus. » Fabula indicat mala quæ ab amicis inferuntur grauiora uideri, quam quæ nobis inferunt inimici.

uescuntur huiusmodi conuiuium ut insipidum damnabant. Fabula indicat quam difficile sit uariæ uulgi uoluntati satisfacere.

nte lapillis potandi facilem praebuit unda uiam. Viribus haec docuit quam sit prudentia maior, qua coeptum uolucris explicu

 » Hæc fabula innuit honestius esse rebus præclare gestis occumbere, quam uitam turpiter actam protrahere.

omnes occidit. Fabula indicat melius esse bonum et strenuum uicinum quam ignauos consanguineos habere propinquos.

rere paras, fructus fortasse decerpes. » Nec mora. Iuuenis ex arbore, quam surculos decerpturus ascenderat, ruens collum fre

m ducebat. Interrogatus autem ab amicis quid sibi uellet facula illa, quam noua nupta accensam e paterna domo effert, rursus

m cuidam spoponderat adulescenti paulum nescio quid pollicitus dotis, quam ex uini et asini pretio (constituerat enim hæc ue

bula uiros admonet, ne mulieribus fidem adhibeant, quom maritos magis quam se ipsas amare testantur.

a indicat qui res seruant non minus facere, quamuis ociosi uideantur, quam qui eas suo labore congregarunt.

e gallo et vvlpe GAllus leonem cum uideret omnium Regem quadrupedum quam citissima fuga Vitare conspectum suum, et uocis s

Hæc fabula in pauperum solamen conficta est, quorum uita tutior est quam diuitum.

rum auxilium implorantibus « Nescitis inquit, quid petatis. Ante enim quam sancti isti ad deum pro nostra liberatione se con

oc spectaculum nos admonet, ne fugiamus, quom præsentiora fugientibus quam repugnantibus uideamus imminere pericula. »

m uir sanctissimæ uitæ militem hortabatur, ut relicta sæculi militia, quam absque dei offensa, et animæ discrimine pauci exe

et molestum futurum erat. « Malo inquit tam graue onus perpetuo ferre quam quum mihi libuerit malum uicinum non posse mutare

nde detrahens in ultimo collocauit dicens. « Sedes nulla datur præter quam sexta trocheo » alludens ad hunc pedem, cui duæ s

et rvsticvm vt se dimitteret orante VVlpes capta a rustico, cuius quam plurimas gallinas occiderat, blandis eum uerbis o

Abstemius 194 De dæmone vxorem recvsante Dæmon defuncta uxore, quam admodum morosam et difficilem habuerat, in perpet

orte leonem tutaque desertis quaereret antra uiis, speluncam reperit, quam tunc hirsutus habebat Cinyphii ductor qui gregis

ium pulchrius esse queat miremurque magis quos munera mentis adornant quam qui corporeis enituere bonis.

ui in toto terrarum orbe nihil melius cistula mea esse credebam. Ecce quam suauioribus hic uescor cibis. » Hæc fabula indic

? » Fabula significat sapientiores esse, qui potentioribus secedunt, quam qui resistere uolentes turpiter superantur.

cerdoti ignoverat nvmos armatos afferenti EPiscopus quidam pecuniæ quam salutis animæ cupidior, sacerdotem quendam, qui g

Dum sic ergo lasciua gestiret subsidens terra eam traxit in præceps, quam delabentem Lupus conspicatus « Maximum inquit nun

nullo negocio superauit. Fabula indicat nihil æque milites eneruare, quam nimium ueneris usum desuetudinemque pugnandi.

loco proceræ, rectæ enodesque præter unam humilem prauam nodosamque, quam ut deformem pusillamque cæteræ ludibrio habere so

n consueuerunt, admirabatur se se in maiori pretio, et honore haberi, quam in natali consueuisset solo. Nam caueam eburneam

rehendetis. Ego enim somniaui uos hodie araturos. Hominum enim somnia quam brutorum ueriora esse consueuerunt. » Fabula ind

eris imperiosa malis ; sed cum pulchra minax succidet membra securis, quam uelles spinas tunc habuisse meas !

acus calce fatigat humum, continuo euersam pedibus dispergit harenam, quam ferus in domini ora sequentis agat. Tum sic infor

uenis ille, quem sibi in uirum dare uelle se dixerat. Fabula indicat quam cito defunctorum maritorum amor ex uxorum animo e

incendium. Interim cernit murem quendam, qui uilla egressus periculum quam ocyssime fugiebat. Oblitus damnorum Rusticus cucu

ncupans. At ille miser inter uerbera hæc secum dicebat. « Infelix ego quam ingratum sortitus sum herum. Nam quamuis ei multo

Sed ubi ad primum lupi conspectum Asinum fugientem uidit nilque aliud quam inconditos clamores, et magnos uentris crepitus e

educto extra limen domus puero ostendit ei tres uias dicens « Elige, quam uis, hic pernoctaturus non es. » Fabula indicat

ut ad thesaurum accedas. Amplius enim non inuenies. » Fabula indicat quam facile sit uirum auarum spe pecuniæ decipere.

Abstemius 51 De viro et vxore bigamis VIr quidam defuncta uxore, quam ualde dilexerat, duxit alteram et ipsam uiduam, q

trimonium consumauit proque agro uiduam fodere cœpit. Fabula indicat quam facile humanæ mentes uenerea uoluptate capiantur.

o hoc tempore a principe occideretur, quibus ille respondebat. « Ante quam hoc tempus elabatur, aut Asinus morietur, aut pri

o imposuisti. » Fabula indicat melius esse partem interdum concedere quam totum amittere.

e facit esse iugi. Proderit ergo graues quamuis perferre labores otia quam tenerum mox peritura pati. Est hominum sors ista

opos et sacerdotes conficta est, qui diuitias et opes pluris faciunt, quam cuncta ecclesiæ sacra atque myste[ria].

solet incessere, quæ ad secundas transeunt nuptias. Sed commater eius quam contemnendæ essent populi uoces hac arte monstrau

lumbos exhausit, ut paucis diebus macilentus fieret, et mortuo magis quam uiuo similis uideretur. Non ingredi, non stare, n

re et abire cœgit. Hæc fabula indicat omnia prius sapienti tentanda, quam ad armorum confugiatur auxilium.

tæ ? Quor [sic] tam pretiosam uestem perdere uultis ? Quid alia uxor, quam ducturus sum, feret ? » Tunc omnes, qui aderant,

Fabula indicat apud litterarum inopes doctis uiris non tam doctrinam, quam facetias et urbana dicta prodesse.

i ex aliarum ingeniis me iudicas. Potius mortem mihi paterer inferri, quam aliquid contra tuam uoluntatem efferrem », idque

a muliere coiret. Diu heremita recusauit mori se potius uelle dicens, quam uirginitatem rem tam præclaram et Deo maxime grat

quom deinde consilii pœnitens se iturum polliceretur, diues non plus quam nonaginta dare uelle se dixit. Pauper hanc paruam

ulctatum multo grauiora cœpit formidare. Satius ergo mori esse duxit, quam iterum uxoris iram experiri. Ficus quasdam melle

borné à versifier la matière qu’Ésope lui a fournie : Æsopus auctor quam materiam repperit Hanc ego polivi versibus senari

en avait laissé : Ego illius pro semita feci viam, Et cogitavi plura quam reliquerat. Mais l’amour de la gloire et la mani

e alapas et libertatem debuerit, tibi certe, frater, jam vitam debet, quam temporum injuria pæne sepulto exemplaris a te rep

ge se termine par ce vers de la fable Cervus ad fontem : Utilia mihi quam fuerint quæ despexeram, et la deuxième page par

t d’une écriture du xiie  siècle. Elle est intitulée : Oratio sancta quam composuit… Le dernier mot, qui était le nom de l

fuerat, liberaliter, honorificeque ; sumque non minus ejus eloquentia quam prædictione futurorum delectatus, miratusque quod

fieri posse, ut Græco sermone, aut pulchrius loquatur aut eruditius, quam à te Latine loqui edoctum sit. Itaque plurimum de

ieurs exemples. « Fable i, vers 5, dit-il, il a édité : Quam partem quam vis parvam impartiar tibi. comme s’il avait supp

ui suit : « Arbor Palladis. Olea Palladi sacra. Allusit ad fabulam, quam nos ex Avieno in fabellas nostras adolescentes ia

e, Quid possunt hederæ Bacchi dare, etc. “Allusit, dit-il, ad fabulam quam nos ex Avieno in Fabellas nostras adolescentes Ia

 Fabulæ exaudiant Adeo fucatæ. Plus vetustis nam favet Invidia mordax quam bonis præsentibus. Qu’on rapproche de la dédicac

ée par Ésope : Ego porro illius semitam feci viam, Et cogitavi plura quam reliquerat. Or nous ne connaissons guère de Phèd

em quereris ? Nec facit bonos illa nec facit malos, Obsuntque sæpius, quam prosunt divitiæ. Qu’on scande ces vers et qu’on

èdre pût écrire : Ego illius pro semita feci viam, Et cogitavi plura quam reliquerat ? Dans la première partie du livre IV

t la table. Corpus omnium veterum poetarum latinorum tam prophanorum quam ecclesiasticorum ; cum eorum, quotquot reperiuntu

purgatæ, ad intelligentiam tironum difficultatibus gradatim expositis quam accuratissime cum notis gallicis accommodatæ, edi

ns. Fol. lxii b. — Incipit prologus libri Catonis. Cum animadverterem quam plurimos graviter in via morum errare, succurrend

nniarum insule sunt directi ac eandem tam salubribus fidei documentis quam etiam secularis philosofie inlustrarunt disciplin

s ad prandium fuit infra leuvam unam. In die non plus potuit ambulare quam una untia. Dic in quot dies ad prandium pervenit.

ingulas diadema foras de capillis usque ad rotunditatem non plus lata quam tercia parte pollicis. De naribus usque ud summit

ludi, de Valerio Catone eiusque vita et poesi, de libris tam scriptis quam editis, qui Carmina Catonis continent, Dissertati

decimum est de filio regis et sociis eius. Et est de diuina sententia quam nullus potest effugere. Capitulum sextum decimum

t Avienum cum fabulis dictis extravagantibus et collectis tam carmine quam prosa. Per Gerardum Leeu in opido Goudensi 1482. 

ase empruntée à Cicéron : Redimunt se ex illa parte corporis propter quam maxime expetuntur , cette autre tirée de Juvénal 

ente et prosper vocabulo, quia ceteris equitatis viam parare studuit, quam in vocabulo prosperitatis sortitus fuit. Ob hanc

tem liber iste philosophie morali, vel ethice, que est eius pars, per quam gubernamus nos et amicos nostros, ut infra appare

bernamus nos et amicos nostros, ut infra apparebit, vel politice, per quam gubernamus patriam nostram, et patebit in textu,

m gubernamus patriam nostram, et patebit in textu, vel vconomice, per quam gubernamus familiam nostram ; omnes doctrine ista

epigramma. Fol. 2 a (c. sign. aij) incipit Cato : (C)um aīaduerterē quam plurimos hoīes er-||rare, etc. In fine : Opus h

, || ac fabellarum || ex Æsopo || et aliis sapientibus, tam Veteribus quam Recentioribus, sanctisque || p. p. Damasceno et C

cum uidisset in aqua. patefecit os suum ut aliam caperet. Statim eam quam prius tenebat fluuius tulit. et illam quam sub aq

aliam caperet. Statim eam quam prius tenebat fluuius tulit. et illam quam sub aqua putabat. obtinere non potuit. Sic quisqu

em suspicatus est. Sed patefaciens os. ut illam caperet. amisit illam quam prius ore tenebat. Sic dum quis cupit plus alienu

Rom. de Vienne 303. Sed patefaciens os ut illam caperet, amisit illam quam prius ore tenebat. Rom. de Vienne 901. Sed patef

Rom. de Vienne 303. Sed patefaciens os ut illam caperet, amisit illam quam prius ore tenebat. Rom. de Vienne 901. Sed patef

ut aliam caperet. Rom. de F. : Patefacto autem ore suo illam dimisit quam prius tenebat. Ces trois derniers rapprochements

prædam ab altero ferri putans, eripere voluit. At decepta aviditas : quam ferebat, dimisit offam, et quæ valebat sua non po

am repercussam in profunda aqua vidisset, aperiens os suum, ut illam, quam videbat in profundo, caperet, eam quam ore teneba

t, aperiens os suum, ut illam, quam videbat in profundo, caperet, eam quam ore tenebat, perdidit ; nec illam quam sub aqua d

ebat in profundo, caperet, eam quam ore tenebat, perdidit ; nec illam quam sub aqua desiderabat, obtinere potuit. Sic quisqu

. Fable 5. Amittit propria, quisquis avidius adpetit aliena. — Eam quam ore tenebat. Fable 29. Cornua sua laudare cœpi

13. Corvus caseum de fenestra rapuisse fertur. — Et pennarum tuarum quam magnus est nitor ! — Quem cadentem desuper celeri

libris suivant : « Ex bibliotheca mss. Coisliniana, Olim Segueriana, quam Illust. Henricus Du Cambout, dux de Coislin, Par

nullum cibum nisi carnes Simiæ sibi placere ; sed citius vellet mori quam Simiæ nocens infringeret jusjurandum. Comme dans

et tibi. Wissembourg. O Corve, quis similis tibi, et pennarum tuarum quam magnus est nitor et quantum decor tibi inter omne

t. Romulus primitif. O Corve, quis similis tibi ? Et pennarum tuarum quam magnus est nitor ! Qualis decor tuus esset ! Si v

mea non vidi avem tibi similem in decore, quia pennæ tuæ plus nitent quam cauda pavonis. Et oculi tui radiant ut stellæ, et

ibi multa parum, sunt mihi pauca satis.       Plus mihi grana placent quam tibi regis opes.       Cum nulli noceam, cuilibet

vait été révélée par la première phrase du manuscrit : Æsopus auctor quam materiam repperit Hanc ego polivi versibus senari

e de illo pronunciare non valeamus. »  De mimis Romanorum commentatio quam amplissimi philosophorum ordinis auctoritate ad c

z tome II, p. 68, nº 2619.) 288. Catalogus librorum tam impressorum quam manuscriptorum Bibliothecæ Universitatis Lugduno-

um fore absurdum, si hic Esopus noster alii se dedicaret : voveretque quam illi cuius hortatu in latinum venit : meisque vig

entibus comprobatum : non minus regium esse leto animo parva accipere quam magna et ampla aliis impendere. Preterea, si quan

um historia Dialogus V ; t. II, col. 306. 404. « Mirum vobis dicam, quam anxie Parmenses quidam, non Romulum huius libri a

ote 1, et p. ccxxiv.) 419. Venerabilis Hildeberti… opera, iam edita quam inedita… Laboro et studio D. Antonii Beaugendre.

ez plus haut, p. 386.) 421. Scriptorum illustrium maioris Brytanniæ quam nunc Angliam et Scotiam vocant, catalogus, etc… a

(Voyez p. 539, n. d). 472. Scriptorum illustrium maioris Britanniæ quam nunc Angliam et Scotiam vocant Catalogus, etc… Ba

in-fol. (Voy. p. 541.) 478. Scriptorum illustrium maioris Britanniæ quam nunc Angliam et Scotiam vocant catalogus, etc. Bâ

re IV, chap. cxiv à cxxiii. 497. Catalogus Librorum tam impressorum quam manuscriptorum Bibliothecæ publicæ Universitatis