/ 45
1 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 176. De ove capta a cane vociferante qvod a lvpo capta non faciebat » p. 
tebat uocem. Interrogata a pastore cur ita faceret « Molestius inquit mihi est a cane, qui mihi custos et amicus esse debet
ata a pastore cur ita faceret « Molestius inquit mihi est a cane, qui mihi custos et amicus esse debet lædi, quam a lupo que
i custos et amicus esse debet lædi, quam a lupo quem natura perpetuum mihi genuit inimicum. » Fabula indicat grauiores nobi
2 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 129. De viro qvi vxori se ovvm peperisse dixerat » p. 
commissa tegeret. « Vxor inquit magnum portentum, et silentio dignum mihi hac nocte contigit, (cum illa enim cubans hoc dic
me pernosti mi uir, qui ex aliarum ingeniis me iudicas. Potius mortem mihi paterer inferri, quam aliquid contra tuam uolunta
ed caue si me ames, ne cui hoc dicas. Tute enim nosti quanto dedecori mihi esset, si ex uiro gallina factus dicerer. » Mulie
3 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 147. De vrso qvi vxori ocvlvm ervit » p. 
rsam amore, se propriis armis exuisse. « Quid inquit uxor istud luscæ mihi nunc prodest ? Antequam oculum mihi erueres istud
e. « Quid inquit uxor istud luscæ mihi nunc prodest ? Antequam oculum mihi erueres istud faciendum fuit. » Fabula indicat p
4 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — [Liminaires] »
no datas, quam offerentium uoluntatem soles inspicere. Addidit quoque mihi animum Guidus baldus clarissimus dux, et princeps
uam iocos saperent, unde ridiculas multas, quæ inter componendum sese mihi offerebant consulto præterii, quia nimis lasciuæ
nt consulto præterii, quia nimis lasciuæ et tanti principis grauitate mihi uidebantur indignæ. Non tamen ita agrestis esse u
le. [Proemium d’Abstemius] Eiusdem Abstemii proœmium. COgitanti mihi uaria scriptorum genera, qui ut humanæ uitæ prode
s abigeret. At illa abnuit dicens, ‘‘Hæ meo sanguine iam plenæ paruam mihi possunt inferre molestiam. Si autem has abegeris,
tiam. Si autem has abegeris, aliæ familiae superuenient, quæ quicquid mihi superest sanguinis exhaurient.’’ Ita o uiri Samii
5 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 163. De agricola icto ab ape » p. 
et. Respondit Apes. « Quo beneficentior sum, eo maiori odio prosequor mihi inferentes iniuriam. » Fabula indicat, quo magis
6 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 185. De porcello et testamento patris » p. 
bticuit. Rogatus cur non amplius fleret « Farina inquit et glandes os mihi occluserunt. » Fabula indicat amplas hæreditates
7 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 25. De sene pvellam in vxorem accipiente » p. 
posset, dicere solebat. « Quam male uitam meam disposui. Iuueni enim mihi uxor deerat ; nunc autem senex desum uxori. » Hæ
8 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 137. De viro lapidato qvi resvrrexit » p. 
ione molestius fuisset, « Nihil inquit lapide quem quidam iecit, quem mihi amicum esse credebam, quamuis non fuerim illo per
9 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 74. De sene ob impotentia[m] libidinem carnis relinqvente » p. 
sanctissimis optimisque admonitionibus tuis. Nam usum Veneris admodum mihi obesse sentio, et uirga amplius non arrigitur. »
10 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 71. De cochlea petente ab iove, vt svam domvm secvm ferre posset » p. 
m futurum erat. « Malo inquit tam graue onus perpetuo ferre quam quum mihi libuerit malum uicinum non posse mutare. » Fabul
11 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 92. De lvscinia cantvm accipitri pro vita pollicente » p. 
tuas mellifluis cantibus demulcebo. » « At ego inquit Accipiter malo mihi uentrem demulceas. Sine tuis enim cantibus uiuere
12 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 192. De vvlpe capta et rvsticvm vt se dimitteret orante » p. 
si te subdolum et fidifragum animal esse cognoscerem. A mortua nullum mihi detrimentum inferri posse certo scio, a uiua uero
13 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 40. [DE PARDO ET VVLPE] » p. 12
probat esse notas : Vade, ait, et pictae nimium confide iuuentae, dum mihi consilium pulchrius esse queat miremurque magis q
14 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 61. De adolescente in fvnere matris canente » p. 
deberet, inquit « Pater mi si sacerdotes ut canerent conduxisti, cur mihi irasceris gratis concinenti ? » Cui pater. « Non
15 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 83. De ove pastori conviciante » p. 
tor iratus filium eius trahebat ad mortem. « Ecquid inquit Ouis peius mihi facere potes ? » « Vt te inquit pastor occidam et
16 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 138. De vvlpe capta et a gallo prodita » p. 
Vulpes conspicata. « Infelix inquit et stulta ego quæ credidi Gallum mihi fidum fore cuius tot uxores occideram. » Fabula
17 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 157. De servo qvi asinvm heri e rvpe deiecit » p. 
ante Asinus portabat. Quod seruus nequam animaduertens « Male inquit mihi consului, quom innocentem conseruum meum peremi,
18 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 164. De capra prohibita a cane hortvm intrare » p. 
sunt usui ? » « Nulla respondit canis ratione hoc facio, sed quia ita mihi insitum est a natura. » Fabula exprimit naturam
19 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 181. De malo arbore ingentia poma procreante » p. 
olea autem illæsa permansit. Tunc secum malus « Quanto inquit melius mihi fuisset minores fætus edidisse. » Fabula indicat
20 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 183. De milvo et accipitre apvd aqvilam de præstantia contendentibvs » p. 
re dicebat. Tunc Aquila « Ite ait uenatum ; et uter uestrum digniorem mihi attulerit prædam, eum præstantiorem iudicabo. » Q
21 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 142. De lvpo oves invadere volente sed impedito » p. 
canes prope dormientes. Reuersus igitur ad Leonem « Non placet inquit mihi , quod in præsentia edamus oues. Macilentæ admodum
22 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 151. De vvlpe gallinam incvbantem occidere volente » p. 
e obsecro in præsentia occidas macilentam. Expecta paululum dum pulli mihi nascantur, quos ut tenellos absque dentium dolore
23 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 19. [DE ABIETE ET DVMIS] » p. 304
s cunctis certamen haberi, quod meritis nullus consociaret honor. Nam mihi deductum surgens in nubila corpus uerticis erecta
24 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — [M. Grunii Corococtæ porcelli testamentum] »
peto, et concede roganti. » Magirus cocus dixit. « Transi puer, affer mihi de coquina cultrum, ut hunc porcellum faciam crue
ram de Tebeste usque ad Terrestre liget sibi collum de reste. Et uolo mihi fieri monumentum ex litteris aureis scriptum, M.
25 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 172. De philosopho cynico qvi percvssori svo argentevm dedit » p. 
accepit. Mortem igitur sibi imminere sentiens. « Quanto melius inquit mihi fuisset colapho a cynico repercuti quam numo etia
26 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 11. [DE GEMINIS OLLIS] » p. 378
inquit, non timor ex animo decutiendus erit. Nam me siue tibi, seu te mihi conferat unda, Semper ero ambobus subdita sola ma
27 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 58. De viro maligno et dæmone » p. 
berando hactenus peragraui, ut hos omnes calceos con[t]riuerim. Nulla mihi superest pecunia, qua alios ualeam comparare. Qua
28 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 42. [DE LVPO ET HAEDO] » p. 261
morte cruentet humum ? Quod nisi securo ualeas te reddere campo, hei mihi  ! uittata tu quoque fronte cadis, Ille refert : M
29 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 191. De lvpo esvriente qvi in cadaver bovis inciderat » p. 
e aliegenæ animantes nunc honore prosequuntur et amicum expetunt. Non mihi sed boui hunc exhibent honorem. » Fabula indicat
30 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 1. [DE NVTRICE ET INFANTE] » p. 158
quae praeda, rogas, quae spes contingere posset, iurgia nutricis cum mihi uerba darent ? Haec sibi dicta putet seque hac s
31 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 5. [DE ASINO PELLE LEONIS INDVTA] » p. 358188
erum uocibus ille pecus : Forsitan ignotos imitato murmure fallas, at mihi , qui quondam, semper asellus eris.
32 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 148. De leone irato contra cervvm lætvm morte leænæ » p. 
le « Fecissem inquit nisi me hoc facere prohibuisset. Aduenienti enim mihi felix eius anima ad Elisias sedes proficiscens ap
33 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 195. De mvribvs tintinabvlvm feli svspendere volentibvs » p. 613
eri inquit uiam, quæ nos a tantis periculis incolumes conseruabit, si mihi parere uolueritis. Suspendamus collo eius tintina
34 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 196. De milite timente inclvdi in oppido obsidendo ob avxilia a longe ventvra » p. 
ponsum conuersus ad inuitantes. « Nolo inquit illuc accedere, ubi qui mihi suppetias daturus est, auxilium implorantem non a
35 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 36. [DE VITVLO ET BOVE] » p. 300
uit, longaeuo uincula collo ferre nec expositis otia nosse iugis, cum mihi subiectas pateat discursus in herbas, et nemorum
36 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 33. De anv dæmonem accvsante » p. 
consilio arborem ascendentem, unde eam casuram esse prospicio. Estote mihi testes, me ei non suasisse ut soleata illuc ascen
37 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 89. De rvstico per vocem hædi ad ivrisconsvltvm admisso » p. 
hædum conuersus « Gratias inquit tibi ago hædule mi, qui tam faciles mihi has effecisti fores. » Fabula indicat nullas tam
38 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 104. De sacerdote qvi qvinqve vestales prægnantes fecerat » p. 
aliter defendere nesciret. « Domine inquit quinque talenta tradidisti mihi , ecce alia quinque superlucratus sum. » Quo dicto
39 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm primvm] — Abstemius 44. De scvrra et episcopo » p. 
dictionem istam tuam tam uilem nolo. Si enim numum æreum ualeret, eam mihi nunquam profecto concederes. » Hæc fabula contra
40 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — [Nicolas Abstemius 1]. Nicolai Abstemii Laurentii filii apologvs de piro vrbana et silvestri » p. 
is præbentia succos. Cui pirus agrestis turbato hæc reddidit ore ; Si mihi adoptasset generosa ex arbore ramos Agricolæ quoq
41 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — Abstemius 109. De cane adversvs lvpvm asino non opitvlante qvia sibi panem non dederat » p. 
inus conspicatus Canem rogabat, ut sibi esset auxilio. Cui Canis « Tu mihi inquit consuluisti, ut aduersus famem herbas pasc
42 (0400) Fabvlae Aviani « Avianus 9. [DE DUOBVS SOCIIS ET VRSA] » p. 65
it, tamen haec quoque maxima iussit, quae misero semper sunt facienda mihi  : Ne facile alterius repetas consortia, dixit, ru
43 (0400) Fabvlae Aviani « AD THEODOSIUM »
AD THEODOSIUM Dubitanti mihi , Theodosi optime, quonam litterarum titulo nostri
44 (1495) Hecatomythium primum - Hecatomythium secundum « [Hecatomythivm secvndvm] — [Épître d’Abstemius à D. Angelus] »
ac strenuo uiro.D. Angelo Griphoni equiti aurato Sal. P. D. Cogitanti mihi uir magnifice cui potissimum dono darem hunc apol
45 (1893) Les fabulistes latins depuis le siècle d’Auguste jusqu’à la fin du moyen âge. Tome I : Phèdre et ses anciens imitateurs directs et indirects pp. -818
liquer sa pensée en ces termes : Neque enim notare singulos mens est mihi , Verum ipsam vitam et mores hominum ostendere. E
est familière : Ergo hinc abesto, Livor ; ne frustra gemas, Quoniam mihi solemnis debetur gloria. Les deux premiers livre
n emphatique qu’une gloire solennelle lui est due : Quoniam solemnis mihi debetur gloria. Dans le poème vii de la première
e, et, dans un premier épilogue qui commence par ce vers : Supersunt mihi quæ scribam, sed parco sciens, il lui déclare, q
re page se termine par ce vers de la fable Cervus ad fontem : Utilia mihi quam fuerint quæ despexeram, et la deuxième page
um Fredericus stante Feretro       Transcripsi ; gratus vel fuit ille mihi , Quem modo vel semper fas est lugere parentem    
b à viii a. — Incipit liber fabularum Teodosii, imo Avieni. Dubitanti mihi , optime Theodosi, etc. — Rustica deflentem, etc.
. . . . quæ me nutrit admoto ubere, Fraudatque natos lacte, ne desit mihi . R.   que me nutrit et dat ubera sua mihi
tos lacte, ne desit mihi. R.   que me nutrit et dat ubera sua mihi , natos autem suos fraudat, ut lac non desit mihi.
rit et dat ubera sua mihi, natos autem suos fraudat, ut lac non desit mihi . phèdre iv a, 24 et romulus ii, 17. Ph
us, longeque inferius Agnus. Lupus ut Agnum vidit, sic ait : Turbasti mihi aquam bibenti. Agnus patiens dixit : Quomodo aqua
us, longeque inferius Agnus. Lupus ut Agnum vidit, sic ait : Turbasti mihi aquam bibenti. Agnus patiens dixit : Quomodo aqua
m. Sic otiosus vitam gero. Phèdre.   Quanto est facilius mihi sub teclo vivere. Et otiosum largo satiari cibo !
vere. Et otiosum largo satiari cibo ! Wiss.   Quanto facilius mihi est otioso satiari cibo bono et sub tecto beatius
roba Latro incitatus, iurgii causam intulit. Cur, inquit, turbulentam mihi fecisti aquam ? Les Fabulæ antiquæ reproduisent
fauce improba latro incitatus iurgis dixit : Cur turbulentam fecisti mihi aquam ? Quand au contraire on cherche la même ph
Romulus et de Wissembourg : Lupus ut Agnum vidit, sic ait : Turbasti mihi aquam. En somme, deux points sont bien acquis,
em pristinum decoris tui ! Ego te inveni in hoc loco jacentem. Potius mihi escam quero, nec ego tibi prosum, nec tu mihi. He
c loco jacentem. Potius mihi escam quero, nec ego tibi prosum, nec tu mihi . Hec illis Esopus narrat qui non intelligunt. Le
ora temperat. Anonyme :   Nec tua facta nocent, nec tua verba mihi ,         Qui mea frena tenet, qui mea terga ferit
randeurs humaines et a clos sa dissertation par ces deux vers : Quid mihi divitie, quid lata palacia prosunt, Cum mihi suff
ar ces deux vers : Quid mihi divitie, quid lata palacia prosunt, Cum mihi sufficiat parvo quod marmore claudor ? Enfin au
du Chien et du Loup.       Quia (sic) nisi conditur, nil sapit esca mihi . Aux trente feuillets du manuscrit il en a été a
us venerant. — Tunc fauce improba. — Cur, inquit, turbulentam fecisti mihi aquam bibenti ? Fable 4. Amittit merito propri
trouve : Fable 2. Agnus et Lupus ad unum rivulum… venerunt. — Quare mihi perturbas aquam bibenti ? — Tunc Lupus improba fa
c une encre plus pâle : Oh ! tu qui comedis, tibi conssulo (sic), si mihi credis,       Ut retrahas ori, dans Christo, de m
e le Romulus anglo-latin. Romulus de Nilant : Tunc ille ait. Nullus mihi cibus tam desiderabilis, sicut et illius Simii ;
exprimer par le Loup sa préférence pour la chair de Singe : « Nullus mihi cibus », dit celui-ci ; « Nullum cibum mihi », di
chair de Singe : « Nullus mihi cibus », dit celui-ci ; « Nullum cibum mihi  », dit celui-là. Or, ces mots ne sont pas dans le
lites tum principes, tum milites Quid tibi de me videatur et de mihi astantibus ? Quid tibi de me videtur et de his
her : Unde dicit Musca :       Dat tibi terra domum, nobilis aula mihi . Deliciæ sunt grana tuæ, me regia nutrit       M
ensa ; bibis feces, sed bibo lene merum. Tu bibis a limo sitim (sic), mihi suggerit aurum       Quo[d] bibo ; saxa premis, r
figo genis. Et respondet Apis :       Sunt tibi multa parum, sunt mihi pauca satis.       Plus mihi grana placent quam t
is :       Sunt tibi multa parum, sunt mihi pauca satis.       Plus mihi grana placent quam tibi regis opes.       Cum nul
it : Libens tibi auxilium feram, si prius grossum et longum huc filum mihi adduxeris. Or, tout cela se retrouve dans les deu
il avait composé dans sa jeunesse l’épitaphe suivante : Invida fata, mihi fidum rapuistis amicum,      Ad superos dignus qu
/ 45